bhuq vfr suxdy hF ik afh pYgMbr dunIaf
`c afieaf qy Aus ny lokF ƒ vihmF-BrmF `coN kwZx leI afh kuwJ kIqf. ies
dy nfl hI ieh vI lpyt ky proisaf jFdf hY ik sfzy pIr-pYgMbr, gurU, msIhy
jF acfrIaF ny isrPL iewk rwb df pYgLfm idwqf hY jo sB lokfeI jF dunIaf ƒ
prcwilq vihmF-BrmF `coN bfhr kwZx df srboqm ivcfr hY. iksy df dfhvf hY
ik ieh kudrq df kfƒn hY; iksy df ieh ik sfzy gurU ny jfq-pfq ƒ pCfiVaf
jF sfzy pYgMbr ny qF buwq-pUjnIkF ƒ akl idwqI hY qy AunHF ƒ ienHF vihmF
qoN injfq duafeI. sB Dfrimk ikqfbF dy dfhvydfr afpxI afpxI ikqfb ƒ
dunIaf dI awlokfrI qy sB qoN jLrUrI, swcI-suwcI qy rwb vwloN ByjI sOgfq
kihMdy hn. ienHF dfhvydfrF df iewk hor kmfl ieh hY ik ieh ienHF cIjLF df
sbUq dyx dI koisLsL nhIN krdy ik AunHF dI ieh ikqfb iks qrHF sB qoN
vDIaf hY, bws isrP dwsdy hn. jy quhfƒ ieh gwl smJx `c koeI musLikl
afAuNdI hY qF Auh quhfƒ gflLF nflL, GsuMnF nfl jF hiQafrF nfl smJf skdy
hn.
keI vihmF-BrmF ƒ keI DrmF vfly vI nkfrdy vI hn jF AunHF dy sbUqF dI hoNd
qoN ienkfrI hn, pr qkrIbn hr Drm dI jVH ivwc jo ‘rwb’ df ivcfr hY Aus ƒ
Auh bgYr iksy sbUq dy mMnI jFdy hn qy mMnx leI kihMdy vI hn. pr kI rwb
dy sbUq dI jLrUrq hY? hF, iblkuwl hY ikAuNik ieh iewk aidwK qy ajIb
sLkqI mMnI geI hY jo vwK vwK DrmF muqfibk vwK vwK sLkqIaF jF krfmfqF dI
Xogqf rwKdI dwsI jFdI hY. advYq ivcfrDfrf qy iswK Drm qF ies ƒ inrgux dI
ivafiKaf idMdy hn, ijsdf mqlb hY ik rwb aijhI sLkqI hY ijs ƒ gux nfl joV
ky vyKx jF smJx nfl Aus dI sLkqI sImq ho jFdI hY. Audfhrx leI jy asIN
rwb ƒ imwTf khIey qF ies df mqlb ieh vI inklL skdf hY ik Auh kOVf nhIN
ho skdf, pr iPr qF ies rwb dI sLkqI CotI rih geI, so inrgux hI
srbsLkqImfn leI iPwt hY. ies leI rwb dI klpnf inrgux nfl hI ho skdI hY,
guxF nfl nhIN. ieh smiJaf jFdf hY ik Auh sB cIjLF jF sLkqIaF `c pUrf hY.
ikMnf KUbsUrq iKafl hY, pr aPsos! hY ieh isrP iewk iKafl hI ikAuNik ies
‘cIjL’ dI hoNd nhIN hY.
bhuq lokF df iKafl hY ik jy koeI khy ik rwb dI koeI hoNd nhIN hY qF Aus
ƒ ies gwl df sbUq dyxf cfhIdf hY. ieh bhuq hI cMgf ivcfr hY, pr rwb df
sbUq qF dyeIey jy Auh hovy. ies dy hox dy sbUq dyx df ijLMmf AunHF df hY
jo ieh dfhvf krdy hn ik rwb hY qy iPr rwb dIaF prIBfsLfvF nfl afpo-afpxy
gRMQ Br idMdy hn. vYsy ieh sbUq AunHF muZly gurUaF, pIrF-pYgMbrF,
msIihaF jF acfrIaF ƒ dyxy cfhIdy sn afpxIaF rwb dIaF prIBfsLfvF qoN
qurMq ipwCoN qF jo lokF ƒ AunHF df qrk smJ afAuNdf. pr ajy vI koeI
musLikl nhIN jy AunHF dy pYrokfr hux Auh sbUq pysL kr skx qF sfƒ AunHF
df svfgq krnf cfhIdf hY. iehI ivigafnk qrIkf hY. bwicaF ƒ sfieMs
pVHfAuNdy smyN vI iehI isKfieaf jFdf hY ik jdoN iksy cIjL dI prIBfsLf
dyxI hY qF Aus qoN bfad nfl hI Aus dIaF AudfhrxF vI idwqIaF jfx qF jo
quhfzI ilKI prIBfsLf smJx `c koeI musLikl nf afvy. rwb df sbUq dyx vflf
pihlf iensfn Gwto-Gwt iewk nobl purskfr df hwkdfr jLrUr hovygf.
hux ivcfr ieh krIey kI sbUq ho skdf hY? jvfb hY-nhIN, ikAuNik jdoN rwb
hY hI nhIN hY qF sbUq iks qrHF iml skdf hY? jy rwb iewk scfeI huMdf jF
huMdI qF hux qwk Aus df sbUq vI lwB jfxf sI blik AunHF pIrF ny hI dy
jfxf sI ijnHF ny sfzIaF Dfrimk poQIaF jF grMQ ilKy sn. vYsy ieh Aus dI
ijMLmyvfrI huMdI hY ik sbUq dyvy jo nvF ivcfr pysL krdf hY. jy bfkI
sfieMsdfn jF iPlfsPr pysLkrqf duafrf pysL kIqy sbUqF ƒ mMn lYx qF Auh
sbUq iPr priKaf jFdf hY qy prK sPl hox qoN bfad iPr Aus ƒ iewk isDFq dy
qOr qy mMn ilaf jFdf hY. pr jy koeI pihlF sbUq nhIN dy sikaf qy isrP
iewk ivcfr hI pysL kr sikaf sI qF hor koeI vI Aus df sbUq bfad `c dy
skdf hY. pr jdoN qwk sbUq nhIN idwqf jFdf, ieh sB rOlLf-gOlLf byvjf jF
bybuinafd hY qy rukxf cfhIdf hY.
sbUq jLrUrI hY
sbUq ikAuN jLrUrI hY? ikAuNik hr rojL dunIaf Br `c arbF-KrbF zflrF df
vpfr vwK vwK DrmF `c ho irhf hY, ieh afm jnqf nfl bhuq vwzf DoKf, bhuq
hI Bwdf mjLfk qy iewk bhuq vwzI byiensfPLI hY. ieMnf hI nhIN ieh ‘DrmI’
lok mfsUm lokF df pYsf hVwpx dy nfl nfl AunHF ƒ kurfhy vI pf rhy hn.
ienHF ‘DrmI’ lokF ƒ nf qF rwb dy sbUq dI loV hY qy nf hI iksy dy guMmrfh
hox dI icMqf hY ieh qF afpxf iZwz pflLdy hn. iesy leI qF Dfrmk sQfnF qy
JgVy huMdy hI rihMdy hn. dunIaf dI koeI vI Dfrimk sMsQf JgiVaF qoN bgYr
nhIN hY, ikAuNik ibnF kuwJ kIqy mfieaf dy gwPy isrP Dfrimk vpfr `c hI
iml skdy hn, hor iksy vpfr `c nhIN. ies leI ies muPq dy mfieaf dy KjLfny
ƒ hfsl krn leI ieh ‘XuwD’ hoxy hI hn.
ienHF ‘XuwDF’ dy dwsy jfx vflkfrn jF lVfeI dy bhfny (ijvyN ik Dfrimk
kMmF `c kuqfhIaF, rsmF ƒ TIk nf mMnxf, kursIaF-myjF qy bYT ky lMgr Ckxf,
bfxI jF iksy Dfrimk pusqk dy arQ glq krny, iksy pusqk ƒ TIk jF glq kih
dyxf afid) vwKo-vwKry ho skdy hn, pr asl kfrn cVHfvf hI huMdf hY. iewk
hor vI gwl hY ik Dfrimk vpfr kdy PylH nhIN huMdy, bfkI vpfrF `coN msF
dsF `coN iqMn iewk sfl kwZdy hn. Dfrimk sQfnF dI lVfeI hmysLf golk dI
lVfeI huMdI hY, hor koeI nhIN. jy idKfAux ƒ hovy vI, Auh vI golk dy
kbjLy qwk hI jFdI hovygI. ieh swc koeI vI sLrDflU afpxy sLrDf vflsQfn `c
jLrf ku iDafn krky smJ skdf hY. ieh swc hr Drm ivwc sbUqF smyq hfjLr hY,
koeI JuTlLf nhIN skdf. ies df iewk hor vI KUbsUrq pwK ieh hY ik hr afm
iensfn QoVHI ijhI KbrsfrI nfl ieh afp hI lwB skdf hY, ies leI iksy vwzy
jsUs ƒ ikrfey qy krn dI loV nhIN hY.
eIsfeIaF-kirscnF ny vI sfieMsdfnF ƒ vfhxy pfieaf hoieaf hY ik qusIN sbUq
pysL kro ik rwb nhIN hY. Auh kihMdy hn ik rwb Drm dI hwd `c afAuNdf hY
qy sfieMs qoN bfhr hY. keI sfieMsdfn, ijnHF `coN ircrz zfiknjL df nF sB
qoN msLhUr hY kihMdy hn ik aijhf nhIN hY qy Auh rwb dy nf hox dy sbUq
leI KhujlL rhy hn. zfiknjL ny keI ikqfbF ilKIaF hn ieh sfbq krn leI ik
rwb df koeI sbUq nhIN hY. Aus dI qfjLf 2006 dI CpI ikqfb hY, “dI gOz
izilAUjLn” jF rwb df vihm. myrf ivcfr hY ik ieh kMm Aus df hY jo rwb dy
hox dI gwl krdf hY ik ‘rwb’ dI hoNd ƒ sfbq kry. mYƒ koeI musLikl nhIN
hovygI jdoN sbUq hovygf qF mYN qF rwb ƒ mMnxf sLurU kr dyvFgf. pr, EdoN
qwk ‘Dfrimk’ lfAUz-spIkr bMd hoxy cfhIdy hn. scfeI dI Koj hr iewk df
buinafdI hwk hY, ieh Dfrimk jF nfsiqk lokF df brfbr df hwk hY. so,
Dfrimk vIro qy BYxo afpxf sbUq pysL kro qy sfƒ nfl lE. pr, jdoN qwk sbUq
nhIN lwBdf, isrP ieh kho, “ajy sfƒ pqf nhIN jy lwB igaf qF quhfƒ jLrUr
dwsFgy.”
jdoN qwk sbUq nhIN imldf
hux jdoN qwk sbUq nhIN afAuNdf, AudoN qwk kI krIey? AudoN qwk sB Dfrimk
sQfn bMd hoxy cfhIdy hn qF jo ieh lokIN sfzy bwicaF ƒ guMmrfh nf kr skx.
iewk pfsy qF ieMny vwzy Krcy krky KojF krdy hF qy ikqfbF ilKdy hF qF jo
dunIaf df Blf ho sky qy sfzI jnqf KusLhfl hovy qy nfl nfl sfzy lokF df
njLrIaf ivigafnk bxy. dUjy pfsy ies qoN Ault sfzy hI pYsy nfl bxy
gurdvfiraF, mMdrF, msijdF, crcF, mwTF qy isnfgogF afid `coN sfzy
BolLy-BflLy lokF ƒ guMmrfh krn dIaF kfrvfeIaF ho rhIaF hn. sB Dfrimk
sQfnF df prbMD srkfrF ƒ afpxy hwQF `c lY lYxf cfhIdf hY qy ienHF ƒ
afpxIaF kimAUintIaF dy Pfiedy dy hor AusfrU kMmF leI vriqaf jfxf cfhIdf
hY.
jdoN qwk rwb df sbUq nhIN iml jFdf, EdoN qwk Drm dI iejfjLq isrP inwjI
pwDr qwk hoxI cfhIdI hY. Dfrimk aDfrF qy cwldy skUlF `c DrmF dy JUT dI
iswiKaf idwqI jFdI hY jo bwicaF dy sMquilq ivkfs `c rukfvt pfAuNdI hY.
amrIkf ivwc aijhy kMmF ivruwD isafxy lok lfmbMd ho rhy hn. pr Dfrimk
jQybMdIaF aijhy lokF qy kfPI BfrIaF pY rhIaF hn ikAuNik AunHF kol lokF
qoN iekwTf kIqf aMnHf pYsf hY jo Auh aijhy sroqF (mihMgy vkIlF smyq) qy
lf skdy hn ijnHF nfl Auh Drm ƒ nf mMnx vfilLaF ƒ mfq dy skx.
vYsy aijhy lokF ƒ hrfAuxf hor vI aOKf hY ikAuNik Drm isafsq ivwc bhuq
kMm afAuNdf hY. afpxy leI votF ijwqx leI qkrIbn hr isafsI lIzr afpxy jF
dUjy DrmF dy gux gfAuNdf hY. ies qrHF lokF dIaF BfvnfvF ƒ vrq ky Auh
afpxI isafsI pOVI cVH jFdf hY. isafsI lIzr ienHF BolLy-BflLy lokF qoN
hor kMm vI lYNdy hn jo Auh nf qF srkfrI msLInrI qoN krvf skdy hn qy nf
hI afp hI kr skdy hn. ieh kMm hY iewk dUjy ƒ mrvfAux df jF afpxy rfh dy
kMzy kwZx df. awj-kwlH qF Drm–XuwD qy ijhfd clfey jf rhy ny jo afm lokF
df Gfx kr rhy hn. ies qrHF isafsI qy Dfrimk lIzr iewk-dUjy dy pUrk bxky
cwldy hn qy dohF iDrF ƒ Pfiedf rihMdf hY, nuksfn isrP afm jnqf df huMdf
hY ijs vwloN idwqf Dfrimk cVHfvf, tYks jF iPr AunHF dI afpxI ijMd-jfn
ies dy lyKy lwg jFdy hn.
Drm qy isafsq
sLurU qoN hI Drm ƒ isafsq leI vriqaf jFdf irhf hY. cfxk dI qkrIbn 2000
sfl pihlF dI ilKI ikqfb “arQsLfsLqr” ivwc vI Aus ny isafsq leI Drm ƒ
vrqx dI slfh idwqI hY qy vrqx dy qrIky vI dwsy hn. awj dy isafsqdfn qy
isafsq dy iPlfsPr vI Drm ƒ isafsq leI vrqx bfry bhuq cMgI qrHF jfxdy
hoey afpxIaF afpxIaF rfvF rwKdy hn. keI smfj-ivigafnI (ienHF `coN
afeIjLfk aYsImov isrkwZ hY) qF ieh kihMdy hn ik Drm awj qoN hjLfrF sfl
bfad vI lokF ƒ kfbU krn dy kMm afAuNdf rhygf. sLfied AunHF df mqlb hY,
ijvyN ihtlr jrmnI ivwc, bI[jy[pI qy akflI Bfrq ivwc, eIsfeI qy musilm
dunIaf Br ivwc afpxy Dfrimk muwdy pYdf kr kr ky jF AuGfV ky afpxy Drm dy
lokF ƒ guMmrfh kr ky afpxy mksdF leI vrqdy rhy hn, Aus qrHF.
bfkI sB ƒ Cwzky jy afpxy ivrsy qy JfqI mfrIey qF pqf lgdf hY ik purfxy
jLmfny `c vI DrmF dy zyry jF pVHfeI sQfn isafsq dI mwdd nfl cwldy sn. qF
hI qF AunHF ikqfbF `c ilKIaF sB dIaF sB khfxIaF isrP rfijaF-rfixaF dIaF
hI huMdIaF sn. afm lok qF isrP AunHF dy syvkF vwjoN idKfey jFdy hn. ajIb
gwl hY ik purfxIaF gfQfvF ƒ awj-kwlH swc dws ky prcfiraf jFdf hY, hflFik
QoVHI ijMnI njLrsfnI nfl pqf lwg jFdf hY ik ieh kflpink kQfvF hY.
mhFBfrq dI gwl lY lvo. ies ivwc hsqnfpur dy rfjy DirqrHFsLtr dy muMizaF
dy nFvF vwl jLrf iDafn idE: durXoDn (mqlb burf XoDf), dusLfsLn (mqlb
burf sLfsk)[[[[[[. hux dwso ikAuN koeI rfjf afpxy puwqrHF dy nF ieho
ijhy rwKUgf? sfP hY ik koeI vI afpxy puwqrHF ƒ burf XoDf jF burf sLfsk
nhIN bxfAuxf cfhUgf. asIN afpxy bwicaF dy nF bhuq imhnq nfl jF cfvF nfl
rwKdy hF. iPr svfl pYdf huMdf hY ik ieho ijhy nF ikAuN rwKy gey? ieh qF
irsLI ivafs dI rcnf hY jo Aus ny Aus jLmfny `c vI ieMnI ipafrI ilK
idwqI. Aus ny afpxI ikrq dy bdmfsLF jF ivlnF nUM nF vI bury lwgx vflhI
idwqy sn qF jo pfTk nUM ilKfrI dI gwl sfP sfP smJ af sky. sfƒ Aus
sfihqkfr dI dyx ƒ nmskfr krnI cfhIdI hY nf ik Aus ƒ qy AusdI ikrq ƒ
pUjxf sLurU kr dyeIey.
vYsy ieho-ijhIaF khfxIaF (rmfiex, nl-dimaMqI, rfjf hrIsLcMdr, DrU-Bgq,
pUrn Bgq, ivkrm-byqfl, kflIdfs dI sLkuMqlf afid) rfijaF dy rfj ƒ iewk
rwbI dyx sfbq krn dy nfl nfl lokF ƒ AunHF dy hukm `c rihx leI vI dwsdIaF
sn. ies qrHF rfijaF ƒ afpxf rfj clfAux `c mwdd imldI sI qy Auh ies dy
bdly `c AunHF dy zyiraF ƒ PMz idMdy sn. awj-kwlH vI awD qoN ijLafdf
isafsI pfrtIaF afpxI isafsq Drm dI mwdd nfl clf rhIaF hn. Drm qoN ibnF
AunHF df koeI aDfr nhIN hY, ieh Auh cMgI qrHF jfxdy hn. iesy leI Auh
‘Dfrimk bMidaF’ nUM isafsI rwiKaf prdfn krdy hn, BfvyN ieh surwiKaf afm
lokF nUM idKfeI nhIN idMdI. ieMny kukrmF ipwCoN vI jy bfl Tfkry, rfj
Tfkry, gurmIq rfm-rhIm jF hor anykF BfrqI ‘Dfrimk’ nyqfgx bfhr qury
iPrdy hn, Auh isrP ienHF gwlF krky hI hn. afm bMdf aijhf iewk gunfh krn
ipwCoN vI jylLH dI hvf Kf irhf huMdf.
gujrfq df muwK-mMqrI nirMdr modI, isLv sYnf df bfl Tfkry, mhfrfsLtr df
rfj Tfkry, jF msLhUr smglr dfAUd iebrfhIm qkrIbn iewko qrIky nfl kMm
krdy hn. ienHF df Kfs hiQafr hY zr jo afm lokF ƒ rsqy qoN prHF krn leI
kfPI huMdf hY. bjrMg dl, ismI, lsLkr-ey-qfiebf jF qobf, ‘mujfhIdIn’ jF
qrHF qrHF dy KfilsqfnI gruwp iksy nf iksy isafsI pfrtI dIaF KfVkU
jQybMdIaF hn jo ienHF pfrtIaF ny afpxy afpxy ‘kfrjF’ nUM jLor-jLbrdsqI
nfl krn-krvfAux leI bxfeIaF hoeIaF hn. myry iKafl anusfr KfVkU jQybMdIaF
`c ajokf vfDf ies gwl dI gvfhI hY ik lok jfg rhy hn qy isafsI lok ieh
smJdy hoey lokF ƒ zrf Dmkf ky guMmrfh krn dI koisLsL kr rhy hn. aMq ijwq
qF lokF dI hI hovygI, pr ieh KudgrjL lok afpxy mqlb leI lokF ƒ lVfAuNdy
qy zrfAuNdy rihxgy. Xfd rhy ies kukrm ivwc ieh isafsqI lok cfxk,
kuitwilaf jF ivsLƒgupq sLrmf dy sfm, dfm, dMz qy Byd vflsB XMqr vrq rhy
hn.
rwb df sMklp
hor gwlF Cwz ky jy rwb dy sMklp vwl njLr mfrIey qF vI ieh iewk sLwkI
ikrdfr hI lgdf hY. jLrf rwb dIaF prIBfsLfvF bfry soco qF pqf lgdf hY ik
Auh srbsLkqImfn hY, srbQfeIN phuMc vflf hY, Auh sB kuwJ krnsLIl hY, Auh
krIm hY, rhIm hY, Auh sLihnsLfhF df sLihnsLfh jF pfqsLfhF df pfqsLfh hY
qy hor ikMnf kuwJ. iewk ivhly bYTy rfjy (jo jnqf dI imhnq qy aYsL krdf
hY) vflLI prIBfsLf hI rwb dy iPwt ikAuN afAuNdI hY. Aus ƒ iksy imhnqI
hunr vfly iensfn ijhf iksy ny ikAuN nhIN idKfieaf. sLfied aijhI prIBfsLf
nfl lokF ƒ Brmfieaf nhIN jf skdf sI qy ieh rfijaF dy vI iksy kMm nhIN sI
afAuxI so rfijaF vwloN aijhy iksy iKafl dI sport krn df vI svfl pYdf
nhIN huMdf sI. Audfhrx leI mhFBfrq dy ilKfrI irsLI ivafs dy smkflI
cfrvfk df nF sfihq ivwc imldf hY jo nfsiqk dwisaf jFdf hY. ieh vI sMkyq
imldy hn ik Aus ƒ bfkI pMzqF ny mrvf idwqf sI qF jo AunHF ƒ Aus dy rwb
dy nF qy kIqy ikMqUaF dy jvfb nf dyxy pYx qy lokF `c AunHF dI Bwl bxI
rhy.
dUjy pfisEN jy soicaf jfvy ik iewk srbsLkqImfn rwb dy huMdy hoey dunIaf
`c ieMny bury kMm ikAuN huMdy hn? kI ieh rwb kihx ƒ hI sLkqImfn hY qy
iesdI sLkqI isrP grIb lokF ƒ grIb rwKx qwk hI sImq hY? jo bMdUk cuwk
lYNdf hY jF byeImfnI jF koeI vI glq DMdf sLurU kr idMdf hY Aus ƒ rwb
mflf-mfl ikAuN kr idMdf hY? kI rwb aijhy bMidaF dI rKyl hY? ajIb gwl hY
ik ierfk qy hmlf qy qbfhI jfrj busL qy tonI blyar ny krvfey, pr rwb ny
afpxy mujfhIdIn spyn qy ieMglYNz dI gwzIaF `c sPr kr rhy mfsUm lokF dIaF
jfnF mukfAux leI Byj idwqy. iPr bMbeI jF muMbeI ivwc vI ‘suwK’ nfl Byj
idwqy. kI ies rwb df isstm ieMnf GtIaf hY? kI Auh busL qy blyar ƒ koeI
hor rsqf nhIN idKf skdf sI? Bfrq `c mfVy kMm krn vflsfry smglr, modI,
rfj Tfkry, bfl Tfkry afid sB dndnfAuNdy iPrdy hn qy mujfhIdIn ivcfry
hotl-vfsIaF ƒ mOq dy Gft Auqfrn af gey. jy ieh rwb dy isstm dy kfry hox,
qF aijhy rwbI injLfm dy ivruwD vI zMzf cuwkxf cfhIdf hY. aijhf rwb qF
isrP sjLf df hwkdfr hI ho skdf hY iksy pUjf jF siqkfr df hwkdfr qF
iblkul hI nhIN ho skdf.
rwb dI BgqI
rwb ƒ pfAux vflcwkr bfry jLrf iKafl krIey qF hor BMbl-BUsy sfP idKfeI
idMdy hn. pfT krI jfxf, nmfjL pVHI jfxI, jF bfeIbl pVHI jfxI qy ieh sB
kuwJ hr rojL qy vfr vfr krI jfxf, kI ieh byqukf nhIN hY. jy koeI ilKI
cIjL cMgI vI hovy, Aus ƒ pVH ky iswK lvo qy Aus muqfibk cwl sko qF cwlo,
pr vfr vfr pVHn df mqlb smF Krfb krn qoN isvf jF afpxy mn ƒ inwslL krn
qoN ielfvf hor kI ho skdf hY?
vYsy rwb df nF jpxf jLrUrI hY hI ikAuN? kI Auh vI AuvyN krvfAuxf cfhuMdf
hY ijvyN rfijaF ƒ KusL krn leI AunHF dy drbfrI AunHF dI sLfn leI
cmcfigrI krdy hoey AunHF dy sohly gfAuNdy sn? kI rwb vI cfplUsI df BuwKf
hY? kI rwb, rwb, rwb[[[[[[[[, vfihgurU, vfihgurU[[[[[[[[, awlf-hU-akbr
jF Xf Kudf [[[[[, E gOz[[[[[ afid sux ky Ausdy kMn nhIN pwk jFdy? kI Auh
iewMnf byvkUP qy ZIT hY ik afpxy bwicaF ƒ aijhy ivarQ kMmF `c lf ky
rwKdf hY?
Auh sfƒ JukfAuxf ikAuN cfhuMdf hY? iewk rfjy ƒ isr JukfAux vfldI jLrUrq
huMdI hY ikAuNik Aus ny Aus qoN keI kMm krvfAuxy huMdy hn, pr rwb ƒ
aijhy iensfn ikAuN cfhIdy hn? kI Auh sfzy mF-bfp vFÕ sfƒ ipafr nhIN kr
skdf qy afpxy gly nhIN lf skdf? Auh sfƒ pYrF `c ikAuN pfAuxf cfhuMdf hY?
ieh sB DrmF `c hI hY, kuwJ ies qrHF qy kuwJ Aus qrHF, pr hY sB ieho ijhf
hI.
ienHF sB svflF df jvfb iewk hI ho skdf hY ik koeI rwb-ruwb nhIN hY qy
ieh isrP Dfrimk lokF dy ZkvMj bxfey hoey hn. ieh AunHF dy muPq dy vpfr
dy jLordfr muwdy hn, ies leI Auh iksy vI aijhy ivcfr qy ivcfrk df hr
pwDr qy zt ky ivroD krngy. Aus dI afpxI brfdrI `coN Cykf-CykI, Aus dI
kuwt-mfr jF Aus AuWqy icwkV suwtx afid dIaF sB kfrvfeIaF hI Aus leI pysL
hoxgIaF. jy Auh qslImf nsrIn vFÕ aiVaf rhy qF iPr Aus dy isr df muwl
rwiKaf jfvygf qF jo koeI “sUrmf” Aus ivcfry/ivcfrI ƒ “soD” ky Auh ienfm
hfsl kr sky jo aijhy “sLuB” kfrj leI aYlfinaf jFdf hY. ieh hn aslI
Dfrimk kMm qy ijnHF dI rwb dI hoNd leI jLrUrq hY. kI ieAuN nhIN lgdf ik
‘rwb’ ƒ nfsiqkF qoN KqrHF mihsUs huMdf hY? iPr ‘rwb’ srbsLkqImfn [[[[[[[
ikvyN hoieaf?
rwb dy sMklp dy lfB qy hfx
bhuq Dfrimk lok ieh gwl bVy jLor nfl kihMdy hn ik DrmF kfrn hI lok TIk
kMmF `c ruwJy rihMdy hn, mqlb ik glq kMm nhIN krdy. pr QoVHf socx nfl hI
ies gwl dI pol KuwlH jFdI hY. jy ieh gwl TIk hovy qF iPr rwb ƒ nf mMnx
vfllok qF BYVy kMmF vflhI ho skdy hn. pr kI qusIN sLhId Bgq isMG qy
suKdyv (ijnHF ny lfsfnI kurbfnIaF idwqIaF), kfrl mfrks qy aYNgljL (ijnHF
ny dunIaF `c arQ ivvsQf rfhIN sfzy smfj dI bxq dI iQAUrI idwqI), cfrls
zfrivn (ijs ny jIv ivigafn ƒ kudrqI cox df isDFq idwqf), albrt
afeINstfeIn (ijs ny rYlyitvtI dI iQAUrI idwqI), Qfms hksly, jUlIan hksly
qy ircrz zfiknjL (jo nfmvr jIv ivigafnI sn/hn), zf[ abrfhfm kvUr (ijs ny
sfrI Aumr vihmF-BrmF ƒ smfj `coN Kqm krn df kMm kIqf qy qrksLIl sosfietI
dI nINh rwKI) qy hor bhuq sfry ivigafnI (jo afpxf pUrf jI-jfn lf ky
dunIaf dI syvf kr rhy hn) ƒ BYVy mnuwK khogy? ienHF dy mukfbly Drm dy nF
qy aPIm, zozy, BuwkI qy hor nsLy sfzy gBrItF ƒ vycx vflDfrimk lIzrF jF
‘syvfdfrF’ ƒ kI qusIN cMgy mnuwK khogy? ienHF dy nfl Xfd rwKo ik muMbeI
dy awqvfdI hmly `c sLfiml hmlfvr sfry dy sfry Dfrimk lVfky (ijhfdI) sn,
mflygfEN dy DmfikaF vflvI Dfrimk lIzr hI sn. kI DrmF ny ienHF ƒ iswDy
rsqy qy rwiKaf jF puwTy rsqy pfieaf?
ieh qF nmUny mfqr hn, hr iensfn afpxy aflLy duaflLy `coN Jfq mfr ky ieh
PYslf afp hI kr skdf hY ik Drm iksy ƒ iswDy rsqy qy rwKx dI koeI grMtI
nhIN hY. jo sfzI smfijk koz hY Aus df Drm nfl nfqf jLrUr joiVaf igaf hY,
pr jo Aus qoN ibnF vI cwl rhI hY. sfzf iewk dUjy nfl vDIaf vqIrf sfzI
jLrUrq hY ijs bgYr smfijk jIvn sMBv nhIN hY. ijLafdfqr lok ies koz ƒ
afpxy prIvfrF `c plx-posx vyly iswK lYNdy hn. DrmF ivwc vI aijhy koz
huMdy hn jo qkrIbn sB DrmF `c hI TIk-Tfk hn. ies cIjL dy aDfr qy hI ieh
ikhf jFdf hY ik Drm dusLmxI krnf nhIN isKfAuNdy sgoN iewk-dUjy ƒ ipafr
krnf isKfAuNdy hn. sfzy msLhUr iPlfsPr kvI awlmf iekbfl df iKafl sI:
“mjLhb nhIN isKfqf afps myN vYr rKnf.” ieh suxn leI bVf cMgf lgdf hY, pr
iPr mjLhbF `c lVfeI ikAuN huMdI hY? dunIaf dIaF awj dIaF vwzIaF musLklF
mjLhbF dy nF Qwly qF KVHIaF hn! pfrsIaF, eIsfeIaF, muslmfnF, ihMdUaF qy
iswKF dy msly afid kI ies gwl dy sbUq nhIN hn ik DrmF ƒ bVI KUbI nfl
lokF ƒ lVfAux leI vriqaf jf irhf hY? mYN iekbfl dy sLyar ƒ ies sMdrB `c
ieAuN ilKxf cfhUMgf: “mjLhb sy sIK jfqyN hYN hm afps myN vYr rKnf.”
kI iewk Dfrimk iensfn afpxy Drm qoN ibnF dUjy Drm ƒ swc-muwc hI vDIaf
Drm mMn skdf hY? myrf jvfb hY ik kdy vI nhIN. jy Auh ieh mMnygf qF afpxf
Drm Cwz ky dUjf Drm apxf leygf qy iPr Ausy ƒ hI vDIaf mMnygf. iewk
nfsiqk qF sB DrmF ƒ brfbrqf jF brbrqf df drjf dy skdf hY pr afsiqk nhIN.
Dfrimk iensfnF ƒ jy nyiVEN dyKIey qF pqf lwgygf ik Auh bhuq hI KudgrjL
hn. jdoN Auh ardfs krdy hn qF sB qoN pihlF afpxI surg dI sIt buwk
krvfAux dI gwl krdy hn, bfkI sB bfad `c hI Xfd afAuNdf hY.
mYƒ AumId hY ik ieh gwlF myry suihrd pfTkF ƒ iewk vfr iPr qoN socx leI
AuksfAuxgIaF jo AunHF dy PlsPy jF dunIaf ƒ dyKx dy njLrIey hor prpwk krn
`c shfeI hoxgIaF. mYN PLYjL aihmd PLYjL df sLyar kih ky ieh lyK bMd krdf
hF:
Pkq eyk njLr qo hY hmfry pfs dunIaf dyKny ky lIey, iPr ikAuN nf dyKyN
dunIaf ko apnI njLr sy hm. jfxI sfƒ afpxI njLr qy njLrIey nfl hI dunIaf
dI smJ af skdI hY. jo smJ nhIN af irhf Auh JUT ho skdf hY, Aus ƒ smJx dI
koisLsL krnI cfhIdI hY. |