cIn ivwc sfzf pihlf pVfa sLMGfeI sI.
ajmyr rozy, aMimRq mfn, drsLn mfn qy mYN akqUbr igafrF (2008) nUM rfq dy
igafrF ku vjy afpxy hotl ivwc phuMc gey.
sLMGfeI bhuq vwzf sLihr hY. ieh AuWcIaF iemfrqF df jMgl hY. pr ieh jMgl
hY sohxf, awKF nUM BfAux vflf. eyQoN dIaF nvINaF iemfrqF dy nmUny bVy
klfqimk hn aqy ieh knyzf amrIkf dy sLihrF dIaF AuWcIaF iemfrqF nfloN
dyKx nUM sohxIaF lwgdIaF hn.
iewk aMdfjLy anusfr sLMGfeI ivwc 25 imlIan qoN AuWqy lok rihMdy hn. cIn
ivwc ipCly vIh pwcI sflF dOrfn kuJ lok bhuq amIr ho gey hn. BfvyN ienHF
nvyN amIrF dI igxqI QoVHI hY pr ienHF dI amIrI idsdI hY. ies dy Ault
eyQy afm bMdy dI grIbI bhuqI idsdI nhIN, ijvyN ik Bfrq ivwc idsdI hY.
lokF dy kwpVy sfP suQry hn qy Auh dyKx nUM cMgy bxdy Pbdy lgdy hn. ijs
qrHF koeI bhuq gMdI jgHf quhfzf mwlo mwlI iDafn iKwcdI hY Ausy qrHF koeI
inhfieq hI sfP jgHf vI quhfzf iDafn iKwc skdI hY. ieh aihsfs sfnUM cIn
dy vwzy sLihrF ivcly nvyN ielfikaF aqy nvINaF sVkF vwl dyK ky keI vfr
hoieaf. AuNj ijwQy iblIan lok ipMzF ivwc rihMdy hox qy grIbI df isLkfr
hox AuWQy ies iksm dI sPfeI dI afs hr jgHf nhIN rwKI jf skdI.
cIn ivwc pihly hI idn ijhVI cIjL ny ivsLysL qOr `qy myrf iDafn iKwicaf
Auh sI ik jIvn dy afm kMmF kfrF ivwc ivcr rhy lokF dy pihrfvy qy idwK
ivwc iksy vI iksm df koeI Dfrimk icMn jF ivKfvf njLr nhIN afAuNdf. koeI
vI ivakqI kwpiVaF rfhIN jF srIr `qy icpkfey iksy icMn rfhIN afpxy Drm dI
pRdrsLnI krdf njLr nhIN afAuNdf. ies ivwc koeI sLwk nhIN ik cIn ivwc vI
QF QF buwD, kMniPAUsLIas, tfEvfd afid nfl sbMDq purfxy mMdr (tYNpl) hn
qy iesfeI mwq nfl sbMDq igrjy vI pr ienHF sBnF ivwcoN Aus iksm dy
jQybMdk Drm df JfAulf nhIN pYNdf ijs iksm df Bfrq ivwc pYNdf hY. Dfrimk
njLrIey vfly lokF anusfr ies ipwCy kimAUinst srkfr dI krVI Drm ivroDI
nIqI hY.
aYqvfr, 12, akqUbr
sfrf idn sLMGfeI sLihr `c GuMmidaF lMGfieaf. idn bhuq sohxf sI Kfs kr
knyzf qoN igaF vfsqy. sLurU sLurU `c Duwp kuJ rVkI pr Pyr hlkI hvf nfl
mOsm KusLgvfr ho igaf. asIN pihlF sMLGfeI dy ajfieb Gr jfx dI socI.
tYksI vfly nUM sfzI aMgRyjLI dI bhuqI smJ nf lwgI qy A uh
sfnUM ajfieb Gr (imAUjLIam) dI QF, imAUijLk hfl awgy Auqfr igaf. pr cMgI
gwl ieh hoeI ik ajfieb Gr vI AuWQoN njLdIk hI sI. aMgRyjLI jfnx vfly
iewk bVy hI imlfpVy bMdy ny sfnUM shI idsLf vl qor idwqf. asIN sVk dy
AuWpr dI bxy hoey rsqy (pulL/Evrpfs) nUM pfr krky dUjy pfsy phuMcy. sVk
pfr krn leI Evrpfs hr jgHf bxy hoey huMdy hn pr cIn ivcly ieh Evrpfs
mwlo mwlI quhfzf iDafn iKwcdy hn. sVkF cOVIaF hox kfrn ieh pulL kfPI
lMbfeI vfly huMdy hn. ieh cOhF idsLfvF ivwcoN afAuNdy hn qy curfhy dy
ivcfly iewk dUjy nUM kwtdy hn jF kih lE imldy hn qy Pyr cOhF idsLfvF vwl
cly jFdy hn. ieh AuWproN Cwqy hoey huMdy hn qy ienHF `qy qurnf afm
curwsiqaF dy BIV-BVwky qy kfhlI vflf nhIN huMdf. aijhy Evrpfs cIn dy hr
vwzy sLihr ivwc afm hn. keI QfeIN sVkF pfr krn leI Evrpfs dI jgHf sVkF
dy QwilEN dI surMgF vI kwZIaF hoeIaF hn qy keI QfeIN ienHF surMgF `c
bfjLfr bxy hoey hn. keI vfrI ienHF df jfl eynF guMJldfr huMdf hY ik
nksLf dyKy ibnF gwl nhIN bxdI.
sLMGfeI dy ies cfr mMjLly ajfieb Gr ivwc cIn dy ipCly swq awT hjLfr sfl
qwk dy jIvn bfry sUh idMdy anykF iksmF dy pwQr qy Dfq dy hiQafr, BFzy qy
hor vrqoN vflIaF cIjLF dy nfl nfl klfqimk icMn bhuq slIky qy sUJ nfl
sFBy pey hn. ajfieb Gr ivwcoN hr drsLk cIn dI pRfcIn siBaqf qoN pUrI
qrHF pRBfivq ho ky inkldf hY. eyQy vI ieh gwl not krnoN nhIN irhf jFdf
ik ajfieb Gr ivwc purfxIaF cIjLF nUM ies qrHF pysL kIqf igaf hY ik AunHF
qoN siBafcfr df pRBfv pYNdf hY Drm jF Dfrimk icMnF df nhIN. ieh gwl
dunIaF dy hor bhuq sfry ajfieb GrF bfry kihxI sMBv nhIN. bhuqI vfrI
purfxIaF qsvIrF (pyitMgjL), Kfs kr Xurp ivwc, muwK qOr `qy iesfeI mwq
nfl sbMDq huMdIaF hn. qy iewk afm gYr-Dfrimk jF gYr-iesfeI bMdy leI
AunHF qsvIrF nUM dyKx `c kuJ Kfs suafd nhIN afAuNdf. pr cIn dy ies
ajfieb Gr df pRBfv iblkul hI vwKrf sI.
sLfm nUM sfzy bfkI dy cfr sfQI vI knyzf qoN sLMGfeI phuMc gey. ies ivwc
tonI kUE nF df ivakqI qYvfn qoN cInI mUl df hY jo hux brnbI ivwc rihMdf
hY. ieh tirwp muwK qOr `qy tonI ny hI AulIkIaf sI. Aus dy nfl kMm krdI
aOrq joaYn mklskI vkIl hY qy vYWst vYnkUvr rihMdI hY. iewk axivafihaf
joVf mfrIE imtjLy qy zYbrf hoey. mfrIE kuJ hI vrHy pihlF jrmnI qoN knyzf
afieaf hY qy zYbrf knyzf `c jMmI plI cInI mUl dI hY. ies qrHF asIN swq
jxy brnbI qoN sF qy iewk vYWst vYnkUvr qoN. sfzy ivwcoN tonI kUE, drsLn
mfn qy mfrIE imtjLy lfienjL klwb dI brnbI aYzmMz brFc dy ahudydfr hn.
ienHF ny afpxy AuWdm nfl cflI hjLfr qoN AuWpr ikqfbF iekwTIaF krky cIn
dy hunfn sUby dI lfiebRyrI aqy iewk hor sLihr dI lfiebRyrI nUM shfieqf
vjoN idwqIaF hn. ies dy nfl hI ienHF ny iewk kYnYzf cIn dosqI vflI
jQybMdI bxfeI hoeI hY ijs ny hunfn ijLly dy hI iewk bhuq grIb ipMz dy
skUl dI iemfrq TIk krn aqy skUl leI hor loVINdIaF vsqF dyx ivwc pYsy nfl
shfieqf kIqI hY. cIn dI ies PyrI df mksd ienHF lfiebRyrIaF aqy ies ipMz
jfxf vI sI. ies bfry hor ivsQfr ivwc crcf bfad ivwc kIqI jfvygI.
awj sLfm sfnUM AunHF lokF vloN Kfxy dI dfavq sI jo brnbI vfly ienHF
dosqF nfl iml ky kMm krdy hn. ieh dfavq sfzy hotl qoN kfPI dUr iksy
rYstorYNt ivwc sI. AuWQy jfx leI asIN pihlF hotl qoN tYksI leI qy Pyr
sQfnk gwzI. rYstorYNt afpxy afp ivwc idlcsp QF sI. rYstorYNt dy aMdr
vVidaF hI mfE df iewk ds igafrF Puwt AuWcf lfl rMg df buwq sfzf svfgq
krdf jfipaf. vwzy hfl kmry qy Coty kmiraF dIaF kMDF nfl purfxIaF Krfd
dIaF msLInF aqy kMm nfl sbMDq hor bhuq sfrf smfn numfiesL vjoN slIky nfl
sFiBaf hoieaf sI.
Kfxy smyN sfiraF dI jfx pCfx krfAux bfad AulIky tirwp bfry jfxkfrI
idwqI. brnbI ivwc ikqfbF iekwTIaF krn, sFBx qy cIn nUM Byjx sbMDI iewk
vIzIE idKfeI geI. asIN rfq dy ds ku vjy rYstorYNt qoN vfips afpxy hotl
ivwc phuMcy. mYN qy ajmyr kuJ dyr sYr krn leI hotl qoN bfhr inkly. asIN
ijs sVk `qy gey Aus dy kMZy `qy eynI rOsLnI nhIN sI pr AuWQy ryhVIaF `qy
Kfxf bxf ky vycx vfilaF aqy Kfx vfilaF dI rOxk sI. idn vyly ies jgHf ieh
ryhVIaF nhIN sn. cflI pMqflI imMt dI sYr dOrfn, rfq dy smyN, axjfx bolI
qy lokF ivwc vI sfnUM iksy iksm df zr jF Eprfpn mihsUs nhIN hoieaf ijs
qrHF ik knyzf amrIkf dy afm sLihrF `c rfq vyly mihsUs huMdf hY jF ho
skdf hY.
hotl dy kmry ivwc vfips af ky ajmyr brwsL vgYrf krn vfsqy bfQrUm ivwc
clf igaf qy mYN tI vI dy cYnl bdlx lwgf. Pon dI GMtI vwjI. myrI hYlo df
jvfb iewk jnfnf afvfjL ny idwqf. Auh tuwtI PuwtI aMgRyjLI ivwc kuJ kih
rhI sI. AuhdI gwl `coN ‘mYsyj’ vrgy iksy sLbd dI kuJ smJ lwgI qF mYN
soicaf drsLn jF tonI df koeI sunyhf hovygf. aOrq ny afpxI gwl dy aKIr `c
iewk do vfr Eky Eky duhrfieaf qy gwl nUM Kqm krn dy ierfdy nfl mYN vI
Eky kih idwqf qy Pon rwK idwqf. do ku imMt bfad kmry dy drvfjLy `qy dsqk
hoeI. drvfjf KolHx `qy sfhmxy jIn qy hlky nIly ijhy nIly rMg dy blfAUjL
`c bhuq hI sfdI idsdI iewk vIh bfeI sfl dI kuVI KVHI sI. Auhdy ichry `qy
surKI pfAUzr jF AuhdI idwK ivwc iksy iksm dI vI koeI gwl nhIN sI ijhVI
mYnUM ies gwl df BulyKf pfAuNdI ik myry sfhmxy iewk vysvf afpxf srIr
vycx dI afs ivwc KVHI hY. aslIaq ieh sI ik Auhdy vloN khy sLbd ‘msfj’
nUM mYN glqI nfl ‘mYsyj’ smJ igaf sI. Auhny hwQF dy iesLfiraF nfl aqy
afpxI sImq aMgRyjLI nfl afpxf mksd dwsidaf ikhf, “mYsfj, sYks,
aYnIiQMg”. ieh kihMidaF Aus mwlo mwlI kmry dy aMdr afAux leI kdm vDfey.
aslIaq df qy afpxI glqI df aihsfs huMidaF hI mYN AuhnUM ‘no no’ kridaF
drvfjy qoN bfhr krky, QYNikAU kih ky drvfjf bMd kr ilaf.
cInI jIvn dy ies pwK bfry bfad ivwc sfnUM keI iksm dI jfxkfrI imldI rhI
qy nvyN nvyN qjrby huMdy rhy. bhuqy hotlF ivwc ieh DMdf hotlF dy stfP dI
sihmqI nfl huMdf hY. stfP vfly vysvfvF nUM ieh jfxkfrI idMdy hn ik ikhVy
kmiraF ivwc kwly kihry mrd Tihry hoey hn. iewk hotl ivwc asIN hotl
vfilaF nUM dwsy ibnF joaYn nfl afpxf kmrf bdl ilaf qy sfzI QF Aus ivcfrI
nUM Pon cuwkxf ipaf qy Auh aglI svyr kfPI KPf hoeI iPrdI sI.
sLMGfeI, somvfr, 13 akqUbr
svyry AuWT ky asIN sLMGfeI dIaF nvIaF iemfrqF ivwcoN isrqfj iemfrq
aOrIaYNtl prl tI vI tfvr dyKx gey. ieh tfvr eysLIaF Br ivwcoN
sB qoN AuWcf
aqy dunIaF ivwcoN qIjy nMbr `qy hY. sfzy gfeIz aYirk ny ieh gwl ivsLysL
mfx nfl dwsI ik ieh iemfrq iKafl qoN lY ky AusfrI qwk hr pihlU qoN sO
pRqIsLwq cInI lokF dI isrjxf hY. Aus anusfr ieh rUsIaF vloN cInI lokF
nUM mfry iksy qfhny dy jvfb vjoN AusfrI geI hY. ies AuWproN sLMGfeI
sLihr qy ies duafly vl pf ky vihMdy huaFgpU diraf df njLfrf bVf idlksL
hY.
lMc qoN bfad asIN sLMGfeI dI msLhUr strIt nYnijMg `qy gey. ies nUM cIn
dI sB qoN pihlI kmwrsLIal strIt vjoN jfixaf jFdf hY. ies dy mIl ku lMmy
ihwsy nUM hux trYiPk vfsqy bMd kIqf hoieaf hY qy isrP pYdl hI cwilaf jf
skdf hY. eyQy myly vrgf mfhOl sI. bwcy-buwZy, mrd-aOrqF, dysI-bdysI, hr
iksm dy lok KRIdo PRoKq krdy qy gwpF mfrdy qury iPrdy sn. sfzy bfkI
sfQIaF dI idlcspI sLfipMg ivwc sI pr mYN qy ajmyr ny ies myly vflI sVk
dy AuNj hI do ku cwkr lfey. ienHF cwkrF dOrfn sfzy nfl af ky do nOjvfn
kuVIaF qurn lwg peIaF. AunHF dovF ny hI jInF pfeIaF hoeIaF sn qy iblkul
sfdIaF jfpdIaF sn. AunHF dy hwQF ivwc lPfPy sn qy Auh imwTIaF golIaF jF
mUMgPlI vrgI koeI cIjL Kf rhIaF sn. iewk ny sfnUM vI AunHF dI pysLksL
kIqI. Auh dovyN cMgI gujLfry jogI aMgryjLI boldIaF sn. hYrfnI vflI gwl
ieh sI ik Auh sfzy nfl ibnF iksy iksm dI ihckcfht jF zr BE dy gwl kr
rhIaF sn ijvyN asIN AunHF dy koeI purfxy vfikP hoeIey. AunHF ny afm hI
qrIky nfl gwl sLurU kIqI. qusIN ikwQoN afey ho? eyQy ikMny idnF qoN ho?
pr kuJ hI imMtF ivwc sfnUM AunHF dI mnsLf smJ af geI qy asIN jvfb dy
idwqf. Auh ijs qrHF hOlI hOlI sfzy nfl rlL ky qurn lwgIaF sn Ausy qrHF
hOlI hOlI sfQoN vwK ho geIaF.
sLfm nUM asIN iewk iksLqI ivwc bxI rYstorYNt ivwc Kfxf KfDf. ies nUM
aMdroN gUVHy lfl rMg nfl bhuq hI sohxy qrIky nfl sjfieaf hoieaf sI. Kfxf
Kf rhy lokF dy mnprcfvy leI sMgIqkfr kuVIaF cIn dy rvfieqI sfjLF AuWpr
imwTI imwTI DuMn vjf rhIaF sn. Kfxy qoN bfad huaFgpU diraf ivwc iksLqI
rfhIN prl tI vI tfvr aqy ies dy afly duafly AusrIaF nvINaF iemfrqF dIaF
rOsLnIaF df afnMd mfixaF. ieh iemfrqF cIn dy sLihrF dI amIrI qy ies
amIrI dI sLryafm pRdrsLnI krdIaF hn. nvINaF qknIkF nfl ieh iemfrqF rfq
nUM rOsLnIaF df iewk ajIb idRsL pysL krdIaF hn. pUrI dI pUrI iemfrq tI
vI skrIn vFg cIn dy suMdr njLfiraF dy drsLn krfAuNdI hY qy dUjy pwl iksy
vsq df iesLiqhfr drsf rhI huMdI hY. hjLfrF sYlfnI hr sLfm isrP ienHF
rOsLnIaF nUM dyKx qy afpxy kYmiraF aMdr kYd krn leI iksLqIaF ivwc bYT ky
ienHF dI prkrmf krdy hn.
mMglvfr, 14, akqUbr
cIn ivwc sfzf dUjf pVfa ijaFgsU sUby df sLih r
sUjoa sI. ieh sMLGfeI qoN 120 iklomItr dUr hY. pr rfh ivwc byhwd trYiPk
hox kfrn sfnUM AuWQy phuMcx ivwc aMdfjLy qoN vfDU vkq lwgf. rfh ivwc
tonI ny cIn bfry bVIaF idlcsp gwlF/iQAUrIaF dwsIaF. Auhdf muwK nukqf sI
ik cIn dI srkfr ivwc, aqy Kfs kr AuWprlI pwDr `qy iBRsLtfcfr hI
iBRsLtfcfr hY. Aus dy kihx muqfbk ipCly sqfrF aTfrF sflF qoN cIn dI
qyjLI nfl ho rhI afriQk qrwkI qy DVfDVf Ausr rhIaF nvINaF sVkF qy
iemfrqF df asl kfrn ieh iBRsLtfcfr hI hY. isafsI lok ienHF sfry kMmF
ivcoN pYsy KFdy hn. irsLvq lYx dyx df ieh vqIrf hr srkfrI ahudydfr vloN
apxfieaf jFdf hY aqy isafsI bMidaF leI amIr hoxf isafsq ivwc kfmXfbI df
ihwsf hY. tonI ny ieh gwl bVy idlcsp qrIky nfl khI – “iewk isafsI bMdf
ijhVf grIb hY Auh asl ivwc ilwsf isafsqdfn hY”. (ey pflytIsLIan hU iejL
pUar iejL ey pUar pflytIsLIan.) ieh ahudydfr bdysI kMpnIaF nUM srkfrI
kMmF dy Tyky idvfAux jF cIn ivwc kfrobfr sQfpq krn ivwc afpxy asr rsUK
anusfr mdd krdy hn aqy afpxf ihwsf lYNdy hn.
ieh irsLvq lYx dyx dy qrIky bVy rcnfqimk hn. Audfhrn vjoN, isafsI lok
irsLvq dy pYsy lYx qy sFBx df kMm Kud krn dI bjfey afpxIaF rKyl aOrqF
koloN krvfAuNdy hn. ienHF srkfrI bMidaF ny afpxI pqnI qoN ibnF keI keI
rKylF rwKIaF huMdIaF hn. AunHF dI pqnI iksy iksm dy lYx dyx dy cwkr ivwc
nhIN pYNdI. rKyl ivdysLIaF nfl qflmyl rwKdI hY aqy sfrf lYx dyx krdI hY.
rKyl dI aMgRyjLI jF hor ivdysLI BfsLfvF bol skx dI Xogqf qy ivdysLI
kMpnIaF dy aiDkfrIaF nUM ‘ieMtrtyn’ kr skx dI Xogqf anusfr Auh Kud vI
mflfmfl huMdI hY aqy afpxy ‘bfs’ nUM vI amIr bxfAuNdI hY. pr isafsI
aiDkfrI ies gwl df Kfs iKafl rwKdy hn ik idwqf kMm shI qrIky nfl hovy qy
hoieaf idsy vI aqy lokF dy jIvn nUM Aus nfl lfB phuMcy.
sUjoa asIN hjLfr sfl purfxf bfg dyiKaf. ies bfg dI iewk Gtnf myry leI
XfdgfrI bx geI. AuWQy iewk pfsy sovInIar qy pyitMg vycx vflI CotI ijhI
dukfn sI. bfkI dy sfry jxy Aus dukfn ivwc vV gey. mYN inwGI Duwp df
afnMd mfnx leI bfhr hI ruk igaf. AuWQy iqMn cfr golL myjL rwKy hoey sn
ijnHF duafly bYTy kuJ lok TMzf pI rhy sn qy keI AuNj hI afrfm kr rhy sn.
iewk myjL `qy vwzI Aumr dy iqMn ivakqI bYTy sn. Auh sQfnk lok sn. AunHF
ivwcoN iewk ny myrI vl dyiKaf qy JkidaF JkidaF iesLfry nfl mYnUM bYTx df
swdf idwqf. mYN Aus myjL dI cOQI kursI `qy bYT igaf. Auh iqMny myrI vl
dyK ky muskrfey. Auh iqMnoN hI bVy imlfpVy jfpy. mYN vI muskrfieaf qy
pihlF cInI ivwc ‘ny hfE’ ikhf qy iPr aMgryjLI ivwc hYlo dy nfl ‘hfE afr
XU’ vI ikhf. myry koloN ‘ny hfE’ sux ky Auh hor vI KusL ho gey. Auh
aMgRyjLI nhIN sn smJdy qy AunHF ny cInI ivwc kuJ ikhf. ijs qrHF myrf jIa
krdf sI ik jy mYN AunHF dI jLbfn smJdf hovF qF AunHF nfl gwlF krF, lgdf
sI ik myry vFg Auh vI myry nfl gwlF krnIaF cfhuMdy sn. myry hwQ ivwc
myrf Cotf ijhf kYmrf sI. myry Kwby bYTf bMdf ijnHy mYnUM bYTx df iesLfrf
kIqf sI bVI idlscpI nfl kYmry vl dyK irhf sI. mYN kYmrf aOn krky AuhdI
qsvIr iKwc leI. Pyr AuhnUM AuhdI qsvIr idKfeI. Auh bVf KusL hoieaf.
dUsry vI KusL lgdy sn. mYN vfrI vfrI AunHF dIaF qsvIrF iKwcIaF qy
idKfeIaF vI. Pyr mYN AunHF nUM AuWQy bYTy Cwz ies ierfdy nfl dukfn aMdr
igaf ik afpxI tUr gfeIz nUM ilaf ky AunHF nfl kuJ gwlF krF qy nfly AunHF
nfl afpxI iewk qsvIr iKwcvfvF. pr jd mYN muV ky afieaf Auh AWuQoN jf
cuwky sn. mYnUM bVI inrfsLf hoeI. kuJ dyr bfad jdoN asIN Aus bfg ivwcoN
inkl ky afpxI bws vl jf rhy sF qF Auh iqMnoN mYnUM qury jFdy idsy. mYN
AunHF vl igaf qy iesLfry nfl AunHF nfl qsvIr iKwcvfAux leI ikhf. Auh bVy
KusL hoey. ajmyr nUM kYmrf dy ky mYN AunHF dy nfl jf KVHf hoieaf. iewk
Poto iKcvfAux bfad AunHF coN iewk jxf GuMm ky myry dUjy pfsy af KVHf
hoieaf qy AuhnIN mYnUM afpxy drimafn kr ilaf. ajmyr ny vI AunHF nfl
qsvIr iKwcvfeI. ies tirwp dOrfn iKwcIaF bhuqIaF qsvIrF byjfn ijhIaF
lgdIaF hn pr AunHF nfl iKwcvfeI qsvIr hr vfr dyKx `qy iewk vwKrI Xfd
qfjLf krdI hY.
sUjoa asIN ijs hotl ivwc Tihry Auhdf nFa skflrjL ien sI. ies hotl bfry
msLhUr cInI lyKk lU-sLUn ny afpxI iksy ilKq ivwc ijLkr kIqf hY. ies df
sLfied iksy smyN lfiebRyrI nfl qy sfihq nfl koeI sbMD irhf hY. pr kosLsL
krn dy bfvjUd asIN lfiebRyrI dI mOjUdf siQqI bfry kuJ nf jfx sky.
rfq df Kfxf Kfx bfad asIN sfry jxy srIr dI mfilsL krfAux gey. ieh sfzy
`coN bhuiqaF leI asloN nvF qjrbf sI. iewk vwzy kmry ivwc asIN swq jxy
bVIaF afrfm dyh aqy ipCFh nUM Juk jfx vflIaF kursIaF `qy bYTy/lMmy pey.
pihlF sfnUM Coty Coty kwpF ivwc grm grm grIn tI idwqI geI. mfilsL krn
vfly muMzy qy kuVIaF
dI aOsq Aumr
aTfrF qoN vIh sfl duafly hovygI. vwzy sLihrF ivwc ies iksm dy kMmF ivwc
lwgy axigxq muMzy kuVIaF AuWqrI cIn dy grIb ipMzF ivwcoN afAuNdy hn.
aMgRyjLI nf afAux kfrn ieh tUirst ieMzstrI dy hyTly pOizaF `qy mjLdUrI
krdy hn. mfilsL sLurU krn qoN pihlF AunHF ny sfzy bUt jurfbF lfhy qy
sfzy pYrF nUM grm pfxI ivwc zoibaf qy nfl hI Aus pfxI ivwc kuJ msfly
vgYrf vI GolLy. Pyr kuJ dyr bfad AunHF qOlIey nfl sfzy pYr pUMJy qy pYrF
dI mfilsL sLurU kIqI. Pyr ipMnIaF, bfhF qy moiZaF dI mfilsL kIqI. pYrF
dI mfilsL vyly swqy dy swqy pYrF `qy kyNdirq sn, jdoN bfhF dI vfrI afeI
qF sfry bfhF `qy qy jdoN moiZaF dI vfrI afeI qF sfry moiZaF `qy. sfry
ieko smyN iewko ijhI mfilsL kr rhy sn. ies qrHF jfpdf sI ik kmry ivwc
isrP iewk hI jxf mfilsL krvf irhf sI. Auh afpxf kMm cuwp cfp kr rhy sn.
iewk dUjy nfl vI bhuq Gwt boldy sn. isrP tonI AuhdI mfilsL kr rhI kuVI
nfl cInI ivwc gwlF kr irhf sI. mfilsL krfAux vfly asIN bfkI dy jF qF
swcmuwc hI sON gey sI jF siQqI nUM smJx qy ies nfl smJOqf krn dI aMdr hI
aMdr jwdojihd kr rhy sF.
tonI ny sfnUM dwisaf ik mfilsL df kMm cIn dy Coty moty hr sLihr ivwc
huMdf hY. ieh isrP mfilsL qwk vI sImq hY, ijs qrHF dy QF asIN gey sI pr
sLihrF ivwc ies qrHF dy vI kfPI QF hn ijwQy mfilsL qoN keI kuJ vfDU vI
pysL kIqf jFdf hY. Aus dy dwsx anusfr ienHF syvfvF dI vrqoN isrP pYsy
vfly sLihrI hI nhIN sgoN AunHF qoN vI vwD isafsI lok krdy hn. afm isafsI
bMdy dy idn Br dy kMmF dI crcf kridaF Aus dwisaf ik Auh sLfm nUM pMj vjy
kMm Kqm krn bfad Gr nhIN jFdy. pihlF Auh rYstorYNt ivwc jf ky Kfxf KFdy
hn aqy sLrfb pINdy hn. Pyr Auh ienHF mfilsL GrF ivwc afAuNdy hn aqy iewk
qoN do GMty qwk mfilsL krvfAuNdy hn. Pyr Gr jFdy hn jF keI vfr nhIN vI
jFdy.
buwDvfr, 15, akqUbr
hux asIN sUjoa qoN hYNgjoa jfxf sI. ieh dovyN sLihr - sUjoa qy hYNgjoa -
cInI lokF vloN DrqI `qy svrg mMny jFdy hn. ies bfry msLhUr khfvq hY:
‘AuWpr svrg hY aqy Qwly DrqI `qy sUjoa qy hYNgjoa hn’. cIn df ieh dwKxI
ielfkf bhuq amIr hY. ieh XYlo aqy XYNtsI dirafvF vloN bxfieaf mYdfnI
ielfkf hY aqy DrqI bhuq AupjfAU hY. eyQy pfxI dI vI lihr bihr hY. iewQoN
dy iksfn pihlF qoN hI cIn dy AuWqrI ielfky dy iksfnF nfloN amIr rhy hn
pr hux Auh Kfs qOr `qy ijLafdf mflfmfl hn ikAuNik cIn dI bhuq sfrI
ivdysLIaF vloN lfeI snaq vI bhuqI ies ielfky ivwc hI lwgI hY. iksfnF ny
afpxI jLmIn lflc ivwc qy sLfied srkfr dy dbfa Qwly, bfhrlIaF kMpnIaF nUM
vrqoN leI dy ky bhuq pYsf kmfieaf hY aqy kmf rhy hn. hux ienHF ny afpxy
GrF dy kuJ ihwsy AunHF lokF nUM ikrfey `qy vI idwqy hoey hn jo AuWqrI
cIn dy grIb ielfky ivcoN eyQy lwgIaF PYktrIaF ivwc kMm krn vfsqy afAuNdy
hn. ieh amIrI ienHF iksfnF dy vwzy vwzy aflIsLfn GrF qoN idsdI hY. sVk
dy dohIN pfsIN afAuNdy ipMzF ivwc ienHF iksfnF dy vwzy vwzy Gr dyKy jf
skdy hn.
sUjoa qoN hYNgjoa do GMitaF df sPr sI. rfh ivwc asIN cfh dy bfg ivwc
ruky. sfzI gfeIz aYils sfnUM bfg dy sLoa-rUm ivwc lY geI. pihlF AunHF ny
sfnUM cfh iplfeI qy nfl hI cfh pIx df aslI qy shI qrIkf smJfieaf. ieh
mYdfnI ielfkf sI. AunHF ny dwisaf ik Aus ielfky ivwc pYdf hox vflI cfh
dUjy QfvF dIaF cfhF nfloN ikwdF vDIaf hY aqy Aus nfl ishq nUM iks qrHF
dy Pfiedy huMdy hn. nfl hI AunHF Aus ielfky dy hjLfrF sfl
pihlF dy ieiqhfs imQhfs bfry vI keI kuJ dwisaf. sfrI gwlbfq dy aKIr `qy
bhuqy sYlfnI vFg asIN vI afpxy afp nUM Aus smyN Aus jgHf afAux leI KusL
iksmq smiJaf qy KusLI KusLI keI pYkt Aus cfh dy KRId lYNdy hn.
hYNgjoa asIN lMc vfsqy iewk vwzy styzIam dy Qwly bxy rYstorYNt ivwc gey.
AuNj qF cInI lok hr jgHf hI Kfxf Kfx vyly AuWcI AuWcI gwlF krdy hn pr
ies jgHf qF kuJ ijLafdf hI rOlI pf rhy sn qy sfnUM iewk dUjy dI gwl
suxnI vI musLikl ho rhI sI.
eyQy vYst lyk nFa dI msLhUr JIl hY. vYst lyk qy ies df aflf duaflf bhuq
suMdr hY. ijs idn asIN AuWQy gey Aus idn bhuq hI inwGI Duwp sI, rqf vI
grmI jF srdI nhIN sI. quhfzf mwlo mwlI bfhr iPrn qurn nUM jIa krdf sI.
ieh JIl sLihr dy ivwc pYNdI hY pr ies dI kudrqI suMdrqf nUM iDafn `c
rwKidaF ies dy afs pfs AuWcIaF iemfrqF bxfAux dI mnfhI hY. JIl lfgy iewk
CwqI hoeI QF Qwly sQfnk lok-klfkfr gf rhy sn. do pfqr afpsI sMvfd rfhIN
sRoiqaf df mnorMjn kr rhy sn. asIN soRiqaF dy cyhiraF dy hfv Bfv qy
AunHF vloN pRgtfey pRqIkrm qoN dyK skdy sI ik jo vI ikhf, gfieaf jf irhf
sI hr sRoqf Aus df pUrf afnMd lY irhf sI. JIl qy afly duafly qurn leI
bxy rsiqaF dy nfl nfl JfVIaF ivwc spIkr rwKy hoey sn ijnHF ivcoN sMgIq
dI lgfqfr Puhfr Puwt rhI sI. nfl nfl qurdf ieh sMgIq sB kfsy nUM hor vI
mnmohk bxfAuNdf sI.
dUjy sYlfnIaF vFg asIN vI GMty ku vfsqy iewk iksLqI ivwc bih ky ies JIl
dy sLFqmeI pfxI df qy afs pfs dI suMdrqf df afnMd mfixaF. iksLqI ivwc
bYiTaF asIN pfxI `c bxI iewk rYstorYNt kol dI lMGy. tonI ny dwisaf ik
kdy cU aYn lfeI ies rYstorYNt ivwc Kfxf Kfx afAuNdf huMdf sI.
tonI kUE qy sfzI gfeIz ny sfnUM ies ielfky bfry jo jfxkfrI idwqI Aus
ivcoN ieh gwl Xfd rwKx vflI sI ik ies ielfky ny bhuq sfry nfmI kvI qy
pyNtr pYdf kIqy hn pr kdy koeI vwzf jrnYl jF sUrbIr pYdf nhIN kIqf. Auh
ieh kih rhy sn ik ies ielfky dy lok pihlF qoN KFdy pINdy aqy sLFq suBfa
dy klf nfl snyh rwKx vfly lok sn.
JIl df afnMd lYx bfad asIN iewk hor cfh dy bfg ivwc gey. ieh phfVI
ielfkf sI. eyQy Pyr Auho kmwrsLIal cwkr sI. ies bfg df cfh vycx vflf QF
iksy smyN iksy DnfZ df vwzf Gr irhf hovygf. sfnUM AuWcI Cwq vfly kmry
ivwc ibTfieaf igaf. bhuq sohxI qy kMnF nUM BfAux vflI aMgryjLI boldy
iewk nOjvfn ny sfnUM Aus cfh bfry vIh ku imMt df jfdUmeI lYkcr idwqf.
AunHF ny sfzy sfhmxy grm pfxI ivwc cfh pf ky iqafr kIqI aqy sfnUM pIx
leI idwqI. nfl hI dwisaf ik ieh cfh iks qrHF pIxI cfhIdI hY aqy ies dy
asr nfl ikhVIaF ikhVIaF ibmfrIaF ht skdIaF hn. gwlF vI nvINaF sn qy
AunHF nUM pysL krn df ZMg vI inrflf. sfzy gruwp ivcoN kuJ lokF ny eyQoN
vI vwzI mfqrf ivwc cfh KRIdI.

ies ivwc koeI hYrfnI vflI gwl nhIN ik dunIaF dy hor mulkF vFg cIn dy
lokF ny vI sYlfnIaF nUM ieiqhfsk qy kudrqI QfvF idKfAux dy nfl nfl
afpxIaF pYdf kIqIaF vsqF vycx df kMm joiVaf hoieaf hY. ieh vrqfrf hr
mulk dI tUirst ieMzstrI df ihwsf hY. hYrfnI sLfied ies gwl ivwc hY ik
ieh kMm cIn dI srkfr vloN bhuq hI isLwdq nfl kIqf jFdf hY. kuJ idn
ipwCoN asIN iewk rysLm dIaF vsqF bxfAux vflI jgHf gey. pihlF sfnUM Aus
QF df tUr idwqf igaf ijwQy rysLm dy kIVy rwKy hoey sn qy idKfieaf ik iks
qrHF ieh kIVy pflLy jFdy hn. Pyr Auh sfnUM AunHF msLInF kol lY ky gey
ijhVIaF rysLy nUM kIiVaF dy KolL qoN lfh ky vrqx leI nflIaF `qy cfVHdIaF
hn. ienHF msLInF `qy kMm krdIaF aOrqF sfzy kYmiraF dI kilwk kilwk qoN
byKbr afpxf kMm krI jf rhIaF sn. rysLm iqafr krn dy aml bfry dwsx dy nfl
nfl Auh sfnUM Aus ielfky dy ieiqhfsk ipCokV bfry vI dws rhy sn ik rysLm
pYdf krn df kMm AuWQy ikMny lMmy smyN qo ho irhf hY. ies mfhOl ivcoN
gujLridaF ieh sfrI jfxkfrI mn `qy bVf zUMgf pRBfv pfAuNdI hY. Pyr Auh
sfnUM vwzy sfry sLoa-rUm ivwc lY ky gey. AuWQy kMm kr rhIaF nOjvfn
kuVIaF KUb bxIaF sjIaF sn. iemfndfr idsdIaF ieh kuVIaF POrI dosqI dy
hunr `c rwj ky mfihr sn. jfdUgrF vFg Auh sB kuJ ieh kih ky vyc rhIaF sn
ik ieho ijhf Krf qy ssqf rysLm quhfnUM dunIaF Br ivwc hor ikqoN iml eI
nhIN skdf. AunHF dy kihx ivwc qF sLfied koeI vwzf JUT jF DoKf nf hovy pr
jfdUgrI eys gwl `c hY ik quhfzy aMdr mwlo mwlI Auh cIjL KRIdx dI KfihsL
pYdf ho jFdI hY ijhdI hoNd bfry kuJ pl pihlF qwk qusIN jfxdy vI nhIN
huMdy. cIn ivwc ieh kmfl vfprdf asIN keI vfr dyiKaf, qy Auh vI afpxy
nfl, iksy hor nfl nhIN.
rfq nUM Kfxy bfad sQfnk ieiqhfs, imQhfs qy siBafcfr nUM drsfAuNdf iewk
sLoa dyiKaf. rOsLnIaF, afvfjLF qy klfkfrF dI mfarky dI bfjLIgrI ies sLoa
dI KfsIaq sI. iewk GMtf ds imMt dy ies sLoa ivwc iewk pwl vI vyhlf jF
akyvyN vflf nhIN sI. hYrfnkuMn qyjLI nfl awKF awgy anykF sIn bdldy. Cy
swq sfl dI Aumr dy bwicaF qoN lY ky vwzI Aumr dy klfkfr ies pysLkfrI df
ihwsf sn.
vIrvfr, 16, akqUbr
ijaFgsU sUby dy sLihr hYNgjoa qoN bfad asIN anhUeI sUby ivwc dfKl hoey.
ies sUby dy CIzIa aqy hONg-kU nF dy do bhuq purfxy qy KUbsUrq ipMz dyKx
gey. cIn dy ieh dovyN ipMz vrlz klcrl hYrItyj df ihwsf hn. ieh awT nO sO
sfl purfxy hn pr dovF hI ipMzF dIaF bhuqIaF iemfrqF pMj ku sO sfl
purfxIaF hn. ienHF ip MzF
dIaF ieh iemfrqF DnfZ vpfrIaF ny bxfeIaF sn. hYrfn krn vflI gwl ieh hY
ik ienHF GrF dI ivAuNq, GrF ivwc lwkVI aqy pwQrF `qy kIqI icwqrkfrI,
pwkIaF pwQrF dIaF glIaF, kudrqI soimaF qoN pfxI df ipMz ivwc nUM qy Pyr
bfhr nUM vhfa, Kud bxfeIaF CotIaF JIlF qy CwpV sfrf kuJ afly duafly nfl
ies qrHF Guly imly hn ik iksy iksm dI vI koeI cIjL eyny sflF bfad vI
rVkdI nhIN. ienHF ipMzF nUM iewk ajIb iksm dy ijAuNdy jfgdy ajfieb Gr
bxf idwqf igaf hY. eyQy lok rih vI rhy hn qy nfl hI hjLfrF dI igxqI ivwc
sYlfnI rojL af ky ienHF ipMzF nUM dyKdy hn. pRdrsLnI vfsqy kuJ Gr KflI
rwKy hoey hn. ijnHF GrF ivwc lok rih rhy hn AunHF dy vIhI nfl lgdy ihwsy
ivwc CotI motI dukfn bxfeI hoeI hY. ienHF dukfnF ivwc sQfnk cIjLF qoN
ibnF cIn nfl sbMDq hr iksm dy inwky moty icMn vI ivkdy hn. mYN eyQoN mfE
df iewk DUV Biraf Puwt ku AuWcf ipwql df buwq KRIidaf. mfE ny afpxI swjI
bFh slUt ivwc AuqFh nUM cwukI hoeI hY. bfad ivwc Aus nfl dy buwq mYN hor
vI bhuq QfeIN ivkdy dyKy. pqf lwgf ik iksy vkq vwzI igxqI ivwc ieh buwq
lokF ivwc vMzy gey sn jo hOlI hOlI ienHF dukfnF qwk phuMc gey. ijs
dukfndfr qoN mYN ieh KRIidaf sI Auh pihlF cfr sO cInI XUafn mMg irhf sI
qy Pyr sO ivwc dy idwqf. bfad ivwc iewk hor dukfndfr pMjfh qy iewk hor
Aus qoN vI Gwt krny nUM iqafr sI. cInI iemfrqsfjLI ivwc GrF dIaF CwqF dy
nmUny qy rMg bhuq mhwqv rwKdy hn. vwKry vwKry ipMzF ielfikaF dIaF CwqF
dy Prk qoN AunHF dI vwKrI pCfx df pqf lgdf hY. ieh CwqF ivcly Prk rfijaF
qy srkfrI ahuidaF vfly lokF dy GrF ivwc vI bVI idlcsp khfxI dwsdy hn.
amIrF dy GrF dIaF CwqF dy koinaF `qy jfnvrF dy Coty Coty buwq bxf ky
lfey huMdy hn. ijMnf koeI vwzf ahudydfr Auny hI ijLafdf AuhdI Cwq `qy
jfnvrF dy buwq. vwD qoN vwD igafrF buwq lfey jf skdy sn qy Auh isrP
bfdsLfh dy Gr dI Cwq qy hI lwg skdy sn. ies ipMz dy amIr GrF ivwc lwkVI
`qy Aukry icwqr vI vwKrIaF vwKrIaF khfxIaF nfl Bry pey hn. eyQy ipMz dy
mrdF leI rlL bYTx dIaF mhwqvpUrn QfvF sn. ienHF ivcoN kuJ iewk klcrl
ienklfb dOrfn qbfh vI hoeIaF pr ajy vI kuJ bcIaF hoeIaF hn. amIr GrF
dIaF aOrqF nUM Gr dIaF kMDF aMdr hI kYd rihxf pYNdf sI aqy Gr dy mrdF
qoN ibnF dUijaF sfhmxy hoxf sMBv nhIN sI. Gr dI nOjvfn kuVI dy ivafh dI
ienHF ipMzF ivwc vrqI jFdI prMprf vI bVI idlcspI vflI hY. kuVI jd 16
virHaF dI ho jFdI sI qF Gr dI AuprlI mMjLl dy bfhr vl nUM KuwlHdy ihwsy
ivwc Gr vfly lfl rMg df kwpVf tMg idMdy sn. ies qoN sMkyq imldf sI ik
ies Gr ivwc ivafhux Xog kuVI hY. kuVI Gr dy ies ihwsy ivwc KVHI ho jFdI
sI qy ivafh krfAux dy cfhvfn mrd Qwly glLI ivwc iekwTy ho jFdy sn. kuVI
rysLm dy kwpVy df bixaf golLf afpxI psMd dy mrd vl suwtdI. pr Auh golLf
iksy hor mrd dy hwQ vI lwg skdf sI qy ijs mrd dy hwQ Auh golLf af jfvy
kuVI nUM Ausy nfl ivafh krfAuxf pYNdf sI.
ienHF dovF hI ipMzF ivwc sdIaF pihlF dI cInI iemfrqsfjLI qy rihx sihx dI
jfc qoN asIN byhwd pRBfvq sF. pr ijhVI cIjL ny sfzf ivsLysL krky iDafn
iKwicaf Auh ieh sI ik dovF hI ipMzF ivwc skUlF dy ividafrQI vwzI igxqI
ivwc afey hoey sn. dovF ipMzF ivwc ieh igxqI sLfied do hjLfr qoN vI
AuWpr hovy. Auh sfry afpxIaF klf dIaF jmfqF leI kMm kr rhy sn. Auh kwly
kwly, jF do do cfr cfr dy gruwpF ivwc bYTy sn. ipMz dIaF glLIaF, GrF dy
bUihaF, qy Kfs kr ipMz dy ivwc qy bfhr vl lgdy pfxI dy soimaF duafly
bYTy Auh afpo afpxy kox qoN afpxIaF kYnvsF AuWpr icwqr bxf rhy sn. koeI
pfxI vfly rMgF nfl, koeI qyl vfly rMgF nfl, koeI ipnsl qy koeI cfk nfl
afpxy sfhmxy idsdy idRsL dI qsvIr bxf irhf sI. nf Auh koeI rOlf rwpf pf
rhy sn qy nf hI afsy pfsy iPrdy sYlfnIaF vl koeI bhuq iDafn dy rhy sn.
ieh rfq asIN huaFgsLfn nFa dy sLihr ivwc ibqfeI.
sLukrvfr, 17, akqUbr
hotl ivcoN inklx bfad asIN iswpIaF pflL ky AunHF ivwcoN moqI kwZx vflI
jgHf gey. ijvyN mYN pihlF ijLkr kIqf hY ik AunHF dy smfn vycx dy eyny
kfmXfb qrIky hn ik qusIN nf cfhuMdy hoey vI kuJ nf kuJ KRId hI lYNdy ho.
eyQy vI aijhf hI vfpiraf. iswpIaF vfly pfxI dy Bry hOjL dyKx bfad asIN
cmkIly sLoa-rUm ivwc gey. kuJ hI d yr
dy jfdUmeI qbfdly bfad sfzy krYizwt kfrz AunHF dy moqIaF nUM icrF dy
ivCiVaF vFg imly.
moqIaF dI PYktrI qoN bfad asIN XYlo mfAUNtyn `qy gey. cIn dy ieiqhfs,
imiQhfs nfl sbMDq QfvF hox jF kudrqI suMdrqf vflIaF qy jF ajoky dOr dy
iemfrqI ajUby, hr jgHf hI aMdr jfx dI motI PIs lgdI hY. pr vDIaf gwl ieh
hY ik srkfr ny sYlfnIaF vfsqy bhuq ZuwkvyN pRbMD kIqy hoey hn. hr jgHf
vwzI igxqI ivwc dysI qy bdysI sYlfnI phuMcy hoey huMdy hn. jy ieh pRbMD
eyny vDIaf nf hox qF eynHF QfvF `qy jfxf bVf ansuKfvF anuBv ho skdf hY.
srkfr vloN kIqy pRbMD dI vDIaf imsfl XYlo phfV `qy jfx vyly dyKx nUM
imlI. sYlfnI ijhVIaF bwsF, kfrF jF hor sfDnF rfhIN ies phfV dy pYrF `c
phuMcdy hn Auh AunHF nUM AuWQy hI Cwzxy pYNdy hn. ies df iewk kfrn
vfqfvrn df iPkr vI idwqf igaf hY. eyQoN srkfr dIaF afpxIaF bwsF quhfnUM
agly pVfa qy lY ky jFdIaF hn ijwQoN kybl kfr ivwc cVH ky XYlo phfV dy
AuWpr phuMicaf jFdf hY. phfV dy AuWpr sYlfnIaF vfsqy do iqMn vwzy vwzy
hotl bxy hoey hn qy rYstorYNt vI. ienHF hotlF aqy rYstorYNtF ivwc vrqIaF
jfx vflIaF vsqF bMdy vihMgIaF `qy rwK ky pYdl phfV AuWpr cVHfAuNdy hn.
kybl kfr rfhIN ieh vsqF AuWpr iljfxIaF mihMgIaF pYNdIaF hn. vihMgIaF
cuwkI jFdy ieh kuJ bMdy sfzy kol dI lMGy. grmI kfrn ienHF ivwcoN keIaF
ny kmIjLF lfhIaF hoeIaF sn qy qyV isrP inwkrF hI sn. sKq musLwkq nfl bxy
ienHF dy srIr dyKx vfly sn.
XYlo mfAUNtyn cIn dy cfr msLhUr phfVF ivwcoN iewk hY. ies dI kudrqI
suMdrqf kmfl dI hY. nfl hI ies nfl kuJ imwQF vI juVIaF hoeIaF hn. keI
purfxy boDI iBksLU vI eyQy afAuNdy rhy qy AunHF nUM eyQy hoey keI ruhfnI
qjribaF dIaF khfxIaF vI pRclq hn. iewk boDI nUM iewk CwqrIdfr drwKq dy
AuWpr iewk sLyr bYTf idisaf jd Aus ny dobfrf AuWDr dyiKaf qF AuWQy kuC
vI nhIN sI. ies nfl AunHF ny Aus QF df nFa sLyr nfl joV idwqf. sYlfnIaF
df mn prcfAux leI AunHF ny keI CwqrIdfr drwKqF nUM vwKry vwKry zrYgnF dy
nFa idwqy hoey hn. sLyr qy zrYgn cInI siBafcfr ivwc sLkqI df pRqIk hn qy
hr pfsy rfijaF, amIrF qy hor qfkqvr lokF vloN vI afpxI sLkqI df ivKfvf
krn leI ienHF pRqIkF dI Kuwl ky vrqoN kIqI jFdI hY. amIr lokF dy GrF
awgy qy mhwqvpUrn iemfrqF awgy do buwq huMdy hn - iewk sLyr df qy iewk
sLyrnI df. drvfjy dy Kwby pfsy (aMdroN bfhr nUM jFidaF) sLyr huMdf hY qy
swjy pfsy sLyrnI. sLyr dy iewk hwQ Qwly iewk golLf jF bfl huMdf hY jo
sLkqI df pRqIk hY qy sLyrnI dy hwQ Qwly bwcf huMdf hY jo prvfr aqy
aglIaF pIVHIaF df pRqIk hY.
ies phfV AuWpr arbF sflF `c hoey pfxI qy hvf dy asr kfrn pwQrF dy keI
ajIbo grIb rUp bxy hoey hn. pwQrF dy ies iksm dy rUp dunIaF dy hor QfvF
`qy vI dyKx nUM imldy hn. cInI lokF ny ienHF sfrIaF cIjLF nUM vwKry
vwKry nFa idwqy hoey hn ijnHF ivwcoN Drm nfloN siBafcfrk pwK ikqy
ijLafdf BfrU jfpdf hY. ijvyN iewk phfVI `qy iewk kwlf pwQr bicaf hoieaf
hY. Aus bfry ikhf jFdf hY ik Auh iewk bFdr jo bYTf Qwly vfdI ivclI
dunIaF bfry soc irhf hY. XYlo phfV dI kudrqI suMdrqf mOsmF anusfr bdldI
rihMdI hY. sfzI ieh KusLiksmqI sI ik asIN TIk mOsm ivwc eyQy afey sF.
ieh phfV ivsLysL qOr `qy akqUbr dy mhIny ivwc hI idlksL huMdf hY jdoN
pqJV dI ruwqy ruwK afpxy rMg bdldy hn. phfV dIaF vwK vwK cotIaF qoN ieh
njLfrf vwK vwK idsdf sI. drwKqF dy pIlLy, lfl, gulfbI afid rMgF dIaF
anykF qsvIrF awKF awgy nfc krdIaF hn qy mn nUM iewk ajIb KusLI nfl Br
idMdIaF hn. XYlo phfV dyKx bfad asIN nYnijMg sLihr vl ruwK kIqf. iqMn sO
iklomItr df sPr asIN sfZy ku pMj GMitaF ivwc kIqf.
akqUbr 18, sLincrvfr
nYnijMg sLihr XYNgqjLy diraf dy kMZy `qy visaf ieiqhfsk mhwqqf vflf
sLihr hY qy ijaFgsU sUby dI rfjDfnI hY. purfxy jLmfinaF ivwc ies sLihr
dI mhwqqf dy nfl nfl ieh QF dsMbr 1937 ivwc jpfnIaF vloN vwzI pwDr `qy
kIqI kqlogfrq krky vI pRiswD hY. dsMbr 1937 qoN lY ky PrvrI 1938 qwk
eyQy do qoN lY ky iqMn lwK qwk cInI lok jpfnIaF hwQoN mfry gey sn.
nYnijMg sLihr ivwc svyry AuWT ky sfzI pihlI srgrmI zfktr sn-Xyqsyn df
mkbrf dyKxf sI. zfktr sn-Xyqsyn nUM cInI lok ‘Pfdr afP cfnIeIjL rIpbilk’
aqy ‘Pfdr afP cfeInIjL rYvoilAUsLn’ mMndy hn. cIn ivwc qbdIlI leI Auhdy
iqMn muwK ivcfr sn – rfsLtrvfd, lokqMqr qy brfbrI. afpxy jIvn dOrfn
sn-Xyqsyn afpxy ierfidaF nUM pUrf krn ivwc bhuqf kfmXfb nhIN sI hoieaf.
Aus dI mOq 1924 ivwc hoeI sI. pr Aus dy ivcfrF ny cIn ivwc lokF nUM
ienklfb leI iqafr krn ivwc vwzI BUimkf inBfeI. cIn ivwc vI qy bfhr, Kfs
kr pwCm ivwc, zfktr sn-Xyqsyn df bhuq mfx siqkfr hY. sfzy vYnkUvr dy
cfeInf tfAUn ivwc Aus dy nF `qy iewk msLhUr gfrzn bixaF hoieaf hY jo
vYnkUvr dIaF dyKx vflIaF suMdr QfvF ivwc igixaF jFdf hY.
nYnijMg ivcly Aus dy mkbry nUM dyKx Aus idn vI hjLfrF lok afey sn. eyQy
ijhVI cIjL ijLafdf iDafn iKwcdI sI, Auh sI nOjvfnF dI vwzI igxqI. sfzI
gfeIz dy dwsx muqfbk hr sLincrvfr qy aYqvfr nUM zyV do lwK qwk cInI
nOjvfn afpxy mulk dy msLhUr nyqf dy ies mkbry nUM dyKx afAuNdy hn. mkbrf
kfPI vwzy QF ivwc bixaF hoieaf hY. vwzf gyt lMG ky aMdr AuWcIaF pOVIaF
cVH ky muwK hfl qwk phuMicaf jFdf hY. dyKx nUM ieh QF cMzIgVH nyVly
ipMjOr gfrzn vrgI lgdI hY. muK hfl dy ivcfly PrFsIsI buwqsfjL pfl
rYNzovskI vloN bxfieaf zfktr sn-Xyqsyn df icwty sMgmrmr df buwq hY. lokF
dy dyKx pVHn leI ies hfl dy aMdr bfhr bhuq kuJ iliKaf imldf hY.
mkbrf dyKx bfad asIN XYNgqjLy diraf `qy bixaF msLhUr pulL dyiKaf. ies
pulL dy dovIN pfsIN AuWcy AuWcy gyt bxy hoey hn. ijs pfisEN asIN aMdr
vVy AuWQy mfE-jLy-quMg df iewk vwzf buwq lfieaf hoieaf sI. buwq vflf
kmrf bhuq Kuwlf sI qy Cwq AuWcI. nfl dy kmiraF ivwc sYlfnIaF nUM vycx
leI kirstl dy bxy golL KoKly bfl sn. ienHF ivwc bfhroN iewk Coty ijhy
Cyk rfhIN bursL pf ky BFq BFq dIaF qsvIrF bxfeIaF hoeIaF sn. ieh bfl
Coty vwzy ikMny hI vwKry vwKry afkfr dy sn qy vwizaF dI kImq hjLfrF
zflrF ivwc sI.
Aus idn dI sLfm asIN iewk hor sLfipMg sYNtr ivwc ibqfeI ijs df nFa
kMniPAUisLas tYNpl sLfipMg sYNtr hY. eyQy iPrnf bVf hI afnMdmeI sI
ikAuNik afs pfs dyKx leI bhuq sfrIaF purfxIaF iemfrqF sn.
sLfm nUM asIN nYnijMg qoN agly sLihr cyNgjU nUM rfq Br gwzI df sPr krky
jfxf sI. sfzI gfeIz ny sfzy leI gwzI ivwc sOPt slIipMg kYibnF buwk
krfeIaF hoeIaF sn. sfzy kol smfn ijLafdf hox kfrn sfnUM kuJ musLikl pysL
afeI pr ijwQoN qwk gwzI dy sPr df sbMD hY Auh kfPI afrfm vflf qy idlcspI
vflf sI. gwzI qurn dy CyqI bfad smfn vycx vfilaF dIaF ryVIaF afAuxIaF
sLurU ho geIaF. Kfx pIx dy smfn qy bIar dy nfl nfl Auh XfqrIaF dy
mnorMjn leI zI vI zI qy zI vI zI plyar vI ikrfey `qy dyx df hokf dy rhy
sn.
gwzI ivcly zfieinMg rUm ivwc Kfxf qy bIar kfPI ssqy sn. rfq dy igafrF
vjy qwk bIar pIx vfilaF dI eyQy BIV lwgI rhI. ies ivwc cInI lok vI sn qy
ivdysLI vI. ieh dyK ky kuJ hYrfnI ijhI hoeI ik pMj Cy rUsIaF df gruwp
bVf amrIknF vFg pysL af irhf sI ijvyN sfrI dunIaF isrP AunHF dy mfnx,
Bogx leI bxfeI geI hovy.
aYqvfr, 19, akqUbr
sfzI gwzI svyry svf swq vjy cyNgjU phuMc geI. cIn dIaF do vwzIaF ryl
lfeInF - bIijMg qoN guaFgjo aqy iCafn qoN sMLGfeI – cyNgjU ivwc imldIaF
hn. eyQy iqMn rylvy stysLn hn aqy iewQoN cflI idsLfvF vwl gwzIaF jFdIaF
hn. ieh hunfn sUby df msLhUr qy ieiqhfsk sLihr hY. ies vyly hunfn sUby
dI jn sMiKaf 100 imlIan qoN AuWqy hY ijhVI cIn dy iksy vI hor sUby nfloN
vwD hY.
cyNgjU phuMcx `qy sfzy vfsqy vIh iewkI svfrIaF vflI bws pihlF hI stysLn
`qy afeI hoeI sI qy nfl hI AuWQoN df sQfnk duBfsLIaf gfeIz ijs ny sfzy
nfl agly iqMn cfr idn rihxf sI. ieh gwl Kfs dwsx vflI hY ik tonI kUE ny
sfzy Kfx pIx, afAux jfx qy rihx df pRbMD eynf vDIaf kIqf hoieaf sI ik
asIN aksr hYrfn huMdy. sfnUM ijMny vI gfeIz qy zrfeIvr imly Auh sfry
puwj ky iemfndfr sn qy afpxI ijMLmyvfrI inBfAux leI sdf qqpr rihMdy sn.
koeI vI gfeIz jF zrfeIvr imwQy smyN qoN imMt vI lyt nhIN hoieaf. AunHF
dIaF hrkqF qy kMm krn dy aMdfjL ivwc Bfrq dy grIb jF ies iksm dy ikwiqaF
ivcly lokF vflI byloVI cfplUsI vrgf kuJ vI njLr nhIN sI afAuNdf. Auh
iblkul brfbr dy mfx-mwqy iensfnF vFg afpxf kMm krdy sn. afpxy kMm qy
PrjL vwl iemfndfrI vflI ieh phuMc asIN dUjy lokF ivc vI dyKI Kfs kr,
hotlF afid ivc kMm krdy sikAUirtI gfrzF ivc. ienHF rfhIN hI sfnUM cInI
lokF dy rihx sihx bfry jfxkfrI imldI sI qy ienHF vloN pysL kIqI Audfhrn
afpxy afp ivwc hYrfn krn vflI sI.
asIN hotl ivwc smfn rwK ky nfsLqf kIqf. kuJ hI dyr bfad asIN hunfn sUby
dI cyNgjU ivclI Aus vwzI lfiebRyrI ivwc phuMcy ijs nUM brnbI vfly gruwp
ny aMgRyjLI dIaF cflI hjLfr ikqfbF ByNt kIqIaF sn. ies sbMDI lfiebRyrI
ivwc rsmI qOr `qy PMksLn rwiKaf igaf sI. AuWQy afey hoey lfiebRyrI dy
aqy sUby dy siBafcfrk ivBfg dy aiDkfrIaF ivwc gvrnr, zfierYktr qy sYktrI
sLfml sn. bfhr lfiebRyrI dI vwzI kMD `qy lfl cInI awKrF ivwc vwzf postr
lfieaf hoieaf sI ijs bfry sfnUM dwisaf igaf ik ieh sfzy svfgq leI hY.
iesy iksm df iewk vwzf postr lfiebRyrI dy Aus hfl kmry ivwc vI sI ijwQy
PMksLn hoxf sI.
hfl kmry ivwc afhmo sfhmxy kursIaF dIaF do kqfrF sn. iewk `qy lfiebRyrI
dy aqy sUby dy aiDkfrI bYTy sn aqy dUjI kqfr dIaF kursIaF `qy asIN knyzf
qoN afey hoey. ies sfry smfgm nUM sUby df sYktrI clf irhf sI. Auh bhuq
hI sfAU idsdy ichry vflf bIbf ijhf iensfn sI. lfiebRyrI qy grIb ipMz dy
skUl nUM mdd dyx df sfrf pRbMD AuhdI Bwj nws df hI nqIjf sI. pr Auhdy
aMgryjLI nf jfxdf hox kfrn Auhdy nfl iswDI gwlbfq krn df mOkf nf imilaf.
agly kuJ idn Auh sfnUM njLr afAuNdf irhf. AuhdI gwlbfq qy rMg ZMg qoN
Auh Aus iksm df kfmryz lgdf sI jo swcmuwc afpxy kMm ivwc XkIn krdy hn qy
mn `c lok syvf df afdrsL lY ky jIAUNdy hn.
tonI kUE ny sfzI sfiraF dI jfx pCfx cInI ivwc krvfeI. Pyr vfrI vfrI sfry
aiDkfrIaF ny sfnUM ‘jI afieaF’ ikhf. AunHF ny afpxI gwlbfq ivwc cIn qy
knyzf dy lokF dI afpsI sFJ dIaF gwlF kIqIaF. tonI qy sfzy gfeIz suien ny
ivcoN kuJ iewk df anuvfd kIqf. mYN qy ajmyr ny lfiebRyrI dI hYWz nUM
afpxIaF ikqfbF ByNt kIqIaF. ieh sfrf kuJ sfzy swjy pfsy zwTIaF kursIaF
`qy bYTy qIh ku sRoiqaF sfhmxy ho irhf sI. ieh sRoqy lfiebRyrI aqy
siBafcfrk ivBfg ivwc kMm krn vfly hI lok sn. bYiTaF ivcoN do jixaF nUM
bolx leI ikhf igaf. ienHF ny aMgRyjLI ivwc sfnUM dwisaf ik Auh ienHF
ikqfbF dy pfTk hn jo sfzy vloN lfiebRyrI nUM ByNt kIqIaF geIaF hn. AunHF
ikhf ik aMgRyjLI iswKx ivwc idlcspI rwKx vfly lok ienHF ikqfbF qoN
Pfiedf AuTf rhy hn.
sfrI kfrvfeI df aMdfjL sMjIdf sI pr srkfrI PMksLnF vFg GuwtvF nhIN sI.
AuWc aiDkfrIaF ny afpxI gwlbfq ivwc hlkIaF PulkIaF gwlF vI kIqIaF ijnHF
`qy sRoiqaF ny keI vfr hfsy dy nfl qfVIaF vI mfrIaF. Pyr sfzy ivwcoN vI
drsLn mfn, mfrIE, ajmyr, mYN qy jOaYn ny sMKyp ivwc AunHF df DMnvfd
kIqf.
PMksLn qoN bfad asIN lfiebRyrI dI cOQI mMjLl `qy gey ijwQy aMgRyjLI dIaF
ikqfbF vfsqy iewk ivsLysL kmrf rwiKaf igaf sI. ies kmry dy bfhr hfl ivwc
iewk pUrI dI pUrI kMD `qy knyzf qy cIn dy JMzy lf ky dosqI df pYgfm
iliKaf hoieaf sI. nfl hI kMD AuWpr kuJ qsvIrF vI lfeIaF hoeIaF sn. ienHF
qsvIrF ivwc sfzy brnbI dy aYWm aYWl ey rfj cOhfn dI vI ikqfbF iekwqr krn
vfly vlMtIarF nfl qsvIr sI. ieh ikqfbF iekwTIaF krky rfj cOhfn dy dPqr
ivwc rwKIaF jFdIaF sn. sLYlPF `qy rwKx qoN pihlF sfrIaF ikqfbF `qy
nvINaF ijLldF cVfeIaF geIaF sn. bhuq sfrIaF ikqfbF zwibaF ivwc hI bMd sn
ikAuNik AunHF nUM sLYlPF `qy rwKx leI ajy iqafr nhIN sI kIqf igaf.
lMc vI lfiebRyrI vloN idwqf igaf sI qy sfry AuWc aiDkfrI sLfml sn. eyQy
sfzy vfsqy Kfxy pwKoN hI nhIN hor vI bhuq kuJ nvF sI. sUby dy gvrnr qy
sYktrI ny sfiraF nfl sLrfb dy tost kIqy. cInI isafsI lokF ivwc ieh isPq
hoxI jLrUrI hY ik Auh bhuq sfrI sLrfb pI qy pcf skdy hox. qkrIbn hr sUby
dI hI nhIN hr sLihr dI afpxI vlwKx sLrfb qy bIar huMdI hY. ienHF vsqF dI
Auh mfx nfl isPq krdy hn. hunfn sUbf sfry cIn ivcoN jn-sMiKaf dy pwKoN
vwzf hY qy KyqIbfVI pRDfn Kyqr hY. ies nUM pMjfb vFg cIn dI brYWz bfsikt
ikhf jFdf hY. eyQoN dIaF bIarF aqy sLrfbF `qy eyQoN dy lokF nUM bhuq mfx
hY. iewk sLihr ivwc asIN Aus ivakqI df iewk cOk ivwc bhuq vwzf buwq lwgf
dyiKaf ijs ny ies ielfky dI sLrfb iqafr kIqI sI. ieh gwlF sfnUM kuJ
hYrfnI vflIaF lwgIaF ikAuNik vYnkUvr rihMidaF sfzf iKafl sI ik cInI lok
sLrfb dy Gwt sLOkIn hn. sfzI jfxkfrI ivwc ies gwl df vI vfDf hoieaf ik
vYnkUvr jF knyzf rihx vfly cInI lok scmuwc sLrfb Gwt pINdy hn aqy cIn dy
cInI lokF nfloN ijLafdf Dfrimk hn.
cInI lok sLrfb Kfxf Kfx smyN pINdy hn, Coty Coty glfsF ivwc, ijnHF nUM
aMgRyjLI ivwc sLOt ikhf jFdf hY. sLrfb ivwc pfxI jF soZf vgYrf nhIN
imlfieaf jFdf. lMc smyN sUby df gvrnr qy sYktrI dovyN iekwTy sfry
mihmfnF kol vfro vfrI gey. sYktrI glfs ivwc sLrfb pfAuNdf sI qy gvrnr
mihmfn nUM jI afieaf afKdf hoieaf Aus nfl afpxf glfs tkrfAuNdf. glfs
ivwc ijMnI sLrfb pfeI geI hovy Auh pI ky glfs df Qwlf iewk dUjy nUM
idKfAuxf huMdf hY. iewk dUjy dy mfx siqkfr ivwc pIqI geI sLrfb df ieh
ivsLysL dsqUr hY. Auhny sfry mihmfnF nfl eysy qrHF tost kIqf. ies smyN
pIqI jf rhI ieh bhuq mihMgI cInI sLrfb sI. ies smyN gvrnr afp iewk hI
glfs nfl do iqMn jixaF nfl tost kr irhf sI. pr jy Auh hor cInI isafsI
lokF nfl pI irhf huMdf qF Auh aijhf nhIN sI kr skdf. AuhnUM hr iewk nfl
afpxf glfs KflI krnf pYxf sI. isafsq ivwc kfmXfb aOrqF vI eysy qrHF
sLrfb dy tost krdIaF hn. vwD qoN vwD sLrfb pI skx vfly dI vwD qoN vwD
isPq huMdI hY.
sLrfb pIx dy ienHF dOrF df nqIjf aksr mfVf hI huMdf hY. bhuqy lok iewko
smyN pIqI eynI sLrfb pcf nhIN skdy qy Kfxy dOrfn hI jF bfad ivwc KfDf
pIqf sB kwZ idMdy hn. ieho Bfxf iewk do vfr sfzy ivwcoN vI kuJ iewk nfl
vfpiraf. pr cMgI gwl ieh hY ik ies nUM iksy qrHF vI burf nhIN smiJaf
jFdf.
dupihroN bfad pihlF imwQy pRogrfm anusfr asIN cyNgjU sLihr qoN pMjfh swT
iklomItr `qy pYNdy XYlo irvr nUM dyKx jfxf sI. pr sQfnk ahudydfrF vloN
sfzf ieh pRogrfm bdl idwqf igaf. Aus dI QF `qy sfnUM sQfnk XUnIvristI dy
klf ivBfg ivwc iljfieaf igaf. eyQy sfzy vfsqy porslyn – cInI imwtI dy
ivsLysL BFzy – dI iewk numfiesL df kmrf KoilHaf igaf jo isrP bfhroN afey
ivsLysL ivakqIaF vfsqy hI KoilHaf jFdf hY. ieh numfiesL ieko ivakqI dIaF
bxfeIaF surfhIaF qy hor vwKry vwKry BFzy qy klf ikrqF dI sI. ies ivakqI
ny prslyn bxfAux dy ZMgF ivwc qy imwtI ivcoN rMgF nUM kudrqI ZMg nfl
kwZx leI kuJ nvINaF qknIkF iejLfd kIqIaF. qknIkI XMqrF nfl AunHF sfnUM
idKfieaf ik afm idsdI qih Qwly anykF iksmF dy klfqmeI nmUny bxy hoey hn
jo nMgI awK nhIN dyK skdI. vwzdrsLI sLIsLy jF kMipAUtr dI mdd nfl hI ieh
nmUny dyKy jf skdy hn. ienHF surfhIaF
dI
kImq keI keI imlIan zflr hY. sfnUM iqMn surfhIaF idKfeIaF geIaF ijhVIaF
ieMglYNz dy iksy ajfieb Gr ny sO imlIan zflr dIaF KRIdx dI pysLksL kIqI
sI pr cInI srkfr ny vycx qoN ienkfr kr idwqf. ies iksm dIaF purfxIaF qy
nvINaF kImqI vsqF nUM kOmI KjLfny dy qOr `qy dyiKaf jFdf hY. ieh
numfiesL dyKxI sfnUM cMgI lwgI pr nfl hI ieh aihsfs vI hoieaf ik ies
ipwCy AunHF df aslI mksd cIjLF vycx df sI. AunHF df aMdfjLf sI ik ieh
knyzIan lok hn ies QF kuJ nf kuJ qF Krc krngy hI. sfzy nfl ijLafdf amIr
qy KuwlH ky Krcf krn vflI iewko aOrq sI. Aus idn iksy kfrn Aus ny vI kuJ
nf KRIidaf. ies nfl lgdf sI ik sYktrI sfihb nUM kuJ kuJ inrfsLf hoeI.
asIN aMdroN ies gwloN aOKy sI ik sfzf XYlo irvr dyKx df mOkf KuMJ igaf
sI. AuNj vI ieh klf ikrqF zUMGIaF aYbstrYkt kivqfvF vrgIaF sn. jy kivqf
pVHn qy smJx leI quhfnUM izksLnrIaF qy imiQhfs dy KulfisaF dI mdd lYxI
pvy qF Auh kivqf ikMnI ku afnMd dyvygI. asIN soicaf ik jy ienHF klf
ikrqF nUM mfnx leI quhfnUM hr vyly vwzdrsLI sLIsLy dI loV hY qF Pyr sfzI
phuMc qoN qF ieh AuNj hI prHy hn. pr sYktrI dI inrfsLf qoN ies gwl df
Qhu lgdf sI ik sYlfnIaF nUM vsqF vycx ivwc idlcspI cIn dy iewk afm grIb
dukfndfr nUM hI nhIN sI sgoN iewk AuWcy ahudy `qy bYTy kfmryz nUM vI sI.
sMBv hY, tonI kUE dy kihx anusfr, ies ivkrI ivwcoN AuhnUM vI kuJ imldf
hovy.
ies rfq df iznr vI lfiebRyrI vloN hI sI. lMc dy mukfbly iznr vyly
cuwp-cfp rhI. tonI kUE df hoxf nf hoxf siQqI `qy vwzf asr pfAuNdf sI.
isrP ieh hI nhIN ik Auh duBfsLIaf sI, Auh bfkI sfiraF nfloN vwD rOlI
pfAux vflf, bfkIaF dy brfbr jF sLfied vwD sLrfb pIx vflf qy pfrtI dy
mfhOl nUM afpxI hoNd nfl hI grmfAux vflf ivakqI hY. ijhVy KfixaF smyN
Auh hfjLr huMdf AunHF df qfpmfn drjf hI vwKrf huMdf. tonI dy nfl hI
mfrIE vI sfzy ivwcoN vwD sLrfb pIx vflf qy pfrtI nUM KuwlH ky mfnx vflf
sI. Kfxy dy bhuqy mOikaF dOrfn pfrtI df Auh hI hIro imwiQaf jFdf qy Auh
ies gwl nUM KUb mfxdf vI.
somvfr, 20, akqUbr
awj svyry hunfn sUby dy Aus ipMz gey ijs dy skUl dI brnbI dI jQybMdI ny
pYisaF nfl mdd kIqI hY. svyry bfhr bwdlvfeI sI pr mOsm KusLgvfr sI. asIN
awT ku vjy bws ivwc bYTy. nfl sQfnk lok vI sn qy asIN k ul
13 jxy sF. ies vyly sfzy nfl iqMn Auh ivakqI vI sn jo pihlF knyzf rih
cuwky sn. kYibn nF df nOjvfn awT ku sfl vYnkUvr rih cuwkf hY pr hux muV
cIn ivwc hI rihMdf hY qy afpxf kfrobfr krdf hY. dUjy ivakqI df nF joa
sI. sfnUM dwisaf igaf sI ik Auh kfPI amIr hY qy bIijMg lfgy Aus df koeI
Pfrm hY. Auh aMgryjLI dI Xogqf sImq sI pr AuhdI muskfn bVI iemfndfr sI.
rfq nUM rwj ky sLrfb pINdf qy idny kdy isgrt nf buJx idMdf. qIjy ivakqI
df nFa pItr sI. Auh kfmXfb ibjLnsmYn hY. Auh aMgRyjLI sohxI bol lYNdf sI
pr Auhdy nfl vI kfrobfrI gwlF qoN ibnF hor bhuqIaF gwlF krnIaF sMBv nhIN
jfpIaF.
skUl iewk inwky ijhy ipMz lfEjuaFgkun ivwc sI. muwK hfeIvya qoN ies ipMz
vl jFdI iqMn cfr iklomItr lMmI sVk `qy iewk sfl pihlF ies leI luwk ies
leI ivCfeI geI sI ik knyzf qoN kuJ lokF ny ies ipMz nUM afAuxf sI. ies
nUM pwkI krfAux ipwCy hunfn sUby dy siBafcfrk ivBfg dy AuhI aiDkfrI sn
ijhVy skUl nUM suDfrn leI knyzIanF nUM sihXog dy rhy sn. ipMzF nUM
jFdIaF kwcIaF sVkF dy mukfbly ijs muwK hfeIvya `qy asIN sPr kr rhy sI
Auh bhuq cOVf sI qy phfVI ielfky ivwc iewtF qy sIimMt nfl pUrI qrHF
surwiKaq kIqf hoieaf sI qy pwQr jF imwtI izwgx df svfl hI pYdf nhIN sI
huMdf. sVk `qy hr mIl qoN vI Gwt Pfsly `qy sMgqrI vrdI pfeI hwQ ivwc
JfVU PVI KVHf sPfeI kfmf idKfeI idMdf sI. kUVy df tuwkVf qwk sVk `qy
dyKx nUM nhIN imldf. ienHF nvINaF sVkF `qy sPr krn vfilaF dy gYs/pYtrOl
puafAux leI, afrfm krn leI, Kfx pIx leI, bfQrUm jfx leI iqMn iqMn cfr
cfr eykVF `c bxy vwzy afrfmgfh hn. ieh nvyN hn aqy ajy KflI KflI jfpdy
hn. pr sfP pqf lwgdf hY ik cIn dI srkfr ieh sB kuJ afAux vfly simaF nUM
iDafn ivwc rwK ky kr rhI hY. cIn dIaF ieh nvINaF sVkF, ienHF dI sFB
sMBfl qy sPfeI aqy ienHF dI vrqoN krn vfilaF dIaF loVF pUrIaF krn leI
bxfeIaF suivDfvF dy mukfbly knyzf amrIkf ivwc vI eyho ijhf kuJ nhIN
idsdf. pr ieh qrwkI ajy ipMzF vwl nUM AunI qyjLI nfl vDdI njLr nhIN
afAuNdI.
lfEjuaFgkun jfx leI asIN ijhVy do iqMn ipMzF ivwc dI lMGy AunHF qoN
AuWqrI cIn dy pyNzU ielfikaF dI grIbI sfP idsdI sI. lfl iewtF dy bxy GrF
nUM koeI plwsqr jF tIp vgYrf nhIN sI kIqI hoeI. glIaF kwcIaF sn.
lfEjuaFgkun bhuq Cotf ijhf ipMz sI. skUl dI iemfrq qoN ibnF isrP iewk Gr
dy AuWpr cubfrf sI bfkI sfry iewk hI mMjLl dy sn. lokF ny GrF dIaF CwqF
AuWpr CwlIaF suwkxIaF pfeIaF hoeIaF sn. sLihrIaF dy mukfbly ipMz dy lokF
dI afm idwK qy kwpVy Gwt sfP sn qy grIbI df pRBfv pfAuNdy sn.

jdoN sfzI bws ipMz ivwc dfKl hoeI qF skUl dy awgy KuwlHI jgHf `c bwcy
sfzf suafgq krn leI isrF `qy knyzIan topIaF qy hwQF `c knyzIan JMzy PVI
kqfr ivwc KVHy sn. ieh kwpVy, topIaF qy JMzy vgYrf ipCly sfl isrP pMjvIN
jmfq dy ividafrQIaF nUM hI idwqy gey gey sn. jdoN asIN bws ivwco AuWqr
ky knyzIan JMzy ihlfAuNdy bwicaF dy ipwCy ipwCy skUl aMdr dfKl hoey qF
skUl dy Coty ijhy ivhVy ivwc bfkI dy sfry ividafrQI kqfrF ivwc KVHy sn
qy AunHF dy ipwCy ipMz dy lok jo ieh sB kuJ dyKx vfsqy afey hoey sn.
pUrf myly vflf mfhOl sI. sfzy nfl bfhroN afey hoey siBafcfrk ivBfg dy
aiDkfrIaF vloN knyzIanF nUM jIa afieaF nUM afiKaf igaf. tonI kUE ny sB
df DMnvfd kIqf qy sfzI sfiraF dI jfx pCfx krvfeI. skUl dI bfhrlI kMD `qy
iewk ipwql dI plyt lfeI hoeI sI ijs AuWpr sfzy sfiraF dy nFa ilKy hoey
sn jo knyzf qoN AuWQy afey sn qy ijnHF ny pYsy nfl mdd kIqI sI. spIcF
qoN bfad bwicaF nUM bfhroN ilaFdf smfn vMizaf igaf. pr ies sB kuJ ho rhy
vDIaf ivwc iewk cIjL ivsLysL iDafn iKwcdI sI ik ipMz dy lok ies sB kfsy
df ihwsf nhIN sn. ipMz dy iksy bMdy dI nf qF jfx pCfx krvfeI geI qy nf
hI cIjLF vMzx jF lYx dyx dy iksy kMm ivwc dwisaf puwiCaf igaf. hF
aiDafpk aOrqF jLrUr kMm ivwc hwQ vMzf rhIaF sn. ipMz dy lok isrP
qmfsLbIn sn. Auh ipMzF dy lokF vFg hI afps ivwc gwlF krdy bfhroN afieaF
bfry aMdfjy lf rhy sn. iewk dUjy nUM cutkly vI suxf rhy sn qy KuwlH ky
hws vI rhy sn.
ies ipMz dy skUl ivwc pihlI qoN lY ky pMjvIN jmfq qwk koeI 80-90
ividafrQI pVHdy hn. skUl dIaF do mMjLlF hn. iqMn jmfqF Qwly hn qy do
AuWpr. AuWqlI mMjLl `qy qIjf kmrf aiDafpkF vfsqy hY. tonI dy dwsx muqfbk
ies skUl ivwc ipCly sfl nf bwicaF dy bYTx vfsqy bYNc sn qy nf hI
aiDafpkF vfsqy koeI ZMg dIaF myjL kursIaF. qfkIaF drvfjy vI tuwty hoey
sn, kMDF qy koeI plwsqr nhIN sI nf hI jmfqF vfsqy koeI blYk borz sI.
skUl ivwc ibjlI qF sI pr rOsLnI leI koeI itAUb vgYrf nhIN sI. pr hux sB
kuJ bdl cuwkf sI. kMDF, blYk borz cmk rhy sn qy Cwq `qy itAUbF qy hr
kmry ivwc iewk Cotf ijhf pwKf vI lwgf hoieaf sI. hr kmry ivwc kfrl
mfrks
dI qsvIr sI qy Aus dy Qwly bwicaF vfsqy sMdysL iliKaf hoieaf sI ik AunHF
nUM mfrks vFg pVHnf ilKxf cfhIdf hY. aiDafpkF dy kmry ivwc bYTx vfsqy
iewk soPf qy do vwzIaF kursIaF sn qy AunHF dy kMm krn leI vI myjL qy
kursIaF sn. skUl dy ividafrQIaF vfsqy kfpIaF pYnislF, qy hor loVINdf
smfn vI knyzIan jQybMdI vloN muhweIaf kIqf igaf sI. nfl hI hr ividafrQI
vfsqy iewk kmIjL qy pYNt, isr qy lYx leI topI qy pYrF vfsqy bUt. hr
ividafrQI nUM afpxf smfn pfAux vfsqy iewk Cotf ijhf plfsitk df bYg idwqf
igaf. aiDafpkF nUM knyzf qoN ilaFdy hoey kMbl idwqy gey. aiDafpkF aqy
bwicaF nfl bhuq sfrIaF qsvIrF iKwcIaF geIaF. ieh sB kuJ bhuq qyjLI nfl
mukfieaf igaf. cflI pMqflI imMt bfad asIN vfps jfx leI muV bws ivwc bYTy
sF.
iewk ivsLysL gwl ijhdf ijLkr eyQy krnf bxdf hY Auh hY ik sfzI BYx aMimRq
mfn nfl ipMz dIaF isafxIaF aOrqF ny bhuq hI apxwq nfl qsvIrF iKwcfeIaF.
bolI dI smwisaf dy bfvjUd ipMz dIaF do aOrqF ny aMimRq dy hwQ PV ky glLI
ivwc zfhI hoeI afpxI kursI `qy ibTfieaf. ieh idRsL mn nUM ajIb iksm dI
KusLI nfl Brn vflf qy awKF ivwc KusLI dy hMJU ilafAux vflf sI. sLMGfeI
ivcly pihly idn qoN lY ky hI ieh idlcsp gwl sfzy nfl hr jgHf vfpr rhI sI
ik cInI lok aMimRq mfn dy pMjfbI sUt aqy drsLn mfn dI dsqfr vl mwlo mwlI
iKwcy jFdy. drsLn jI df AuWcf kwd qy AunHF df mfxmwqy iensfn vflf iswDy
KVHy hox df aMdfjL hr jgHf iKwc df kfrn bxdf. hr jgHf hI drjnF lok ienHF
dovF nfl KusLI KusLI qsvIrF iKwcfAuNdy, ienHF nfl hws hws ky hwQ
imlfAuNdy, ienHF dy pihrfvy qy idwK bfry iewk dUjy nUM dws ky hYrfnI qy
KusLI jLfhr krdy.
ipMz dy skUl nUM mdd dyx sbMDI sfnUM tonI ny dwisaf ik Auhny isrP iqMn
hjLfr zflr kwTf kIqf sI qy Auhdy ivwcoN brnbI dy iewk aYn zI pI dy aYm
aYl ey eyzrIan izks ny igafrF sO zflr idwqy sn. pr Auhdy afpxy hI dwsx
muqfbk ies skUl dI iblizMg dI murMmq, jy pwkI sVk dI gwl Cwz vI idwqI
jfvy, aqy hor kMmF `qy Krcf iqMn hjLfr knyzIan zflrF nfloN ikqy ijLafdf
hoieaf sI. bfkI df sfrf Krcf hunfn sUby dy siBafcfrk ivBfg ivcly
lfiebRyrI dy pfrtI sYktrI dI mdd nfl hoieaf sI. ieh bhuq hI bIbf idsdf
aiDkfrI Aus idn vI sfzy nfl sI. bhuq vfr jIa kIqf ik Auhdy nfl gwlbfq
kIqI jfvy. pr Auh aMgRyjLI jfxdf nhIN sI qy sfzy gfeIz kol eynf vkq nhIN
sI huMdf ik Auh sfzI `kwilaF dI gwlbfq krvf skdf. ies aiDkfrI dI bol cfl
qy kMm krn dy qOr qrIikaF qoN lgdf sI ik Auh sc muc hI Aus iksm df
kfmryz sI jo afpxy mulk nUM qy afpxy lokF dy jIvn nUM suDfrn vfsqy
suihrdqf nfl kMm kr irhf sI. pr nfl hI keI iksm dIaF sLwkF vI
mMzlfAuNdIaF sn. ijvyN pihlF ijLkr kIqf igaf hY ik pfrtI dy AuWc aiDkfrI
hox jF ibAUrokrysI dy lok, hr iksm dI snaq df ivkfs qy sVkF afid lok
BlfeI dy kMm ies krky krfAuNdy hn ik Auh iehdy ivwcoN afpxf ihwsf kwZ
skx. pfrtI dy ies skwqr bfry vI kuJ ieho ijhf sLwk mn ivwc pYdf huMdf.
cyNgjU vflI lfiebRyrI dy sbMD ivwc hux qwk imly aiDkfrIaF ivwcoN keIaF
dy bwcy knyzf dIaF XUnIvristIaF ivwc pVHdy hn. tonI df sbMD vI ienHF nfl
kuJ ieho ijhf hI hY. Auh lfiebRyrI dIaF ikqfbF jF skUl dI mdd leI pYsy
qF jLrUr iekwTy krdf hY pr ieh sB kuJ Auhdf muwK mksd jF ikwqf nhIN hY.
Auh afpxy cIn dy ienHF tirwpF ivwc keI iksm dy vpfr vI krdf hY qy ieh
sfry aiDkfrI sMBv hY iksy nf iksy qrHF Auhdy kMmF ivwc BfeIvfl hox. jdoN
ieh afpxy bwicaF nUM imlx jF hor cwkrF ivwc knyzf afAuNdy hn qF tonI vI
ienHF dI kfPI KfqrdfrI krdf hY.
jo vI hY, sfzy leI ies ipMz ivwc jfxf qy ipMz nUM qy lokF nUM ies qrHF
dyKxf afpxy afp ivwc iewk vwzmuwlf qjrbf sI. cIn dy smuwcy sPr ivwcoN
ies ipMz dy skUl ivwc ibqfey kuJ imMtF dI Xfd vwKrI hY. ies Xfd ivwc
skUl dI kMD `qy lwgI cmkdI Auh plyt vI sLfml hY ijs AuWpr sfzy nF ilKy
hoey hn. AunHF nfvF bfry socidaF ieMj mihsUs huMdf hY ik eyzy vwzy mulk
ivwc iewk ieho ijhf QF hY ijs nfl sfzf vI kuJ jfqI sbMD juV igaf hY.
ipMz df ieh skUl dyK ky nfl dy sLihr zyNgPyNg ivwc lMc Kfx bfad asIN
sLfEiln tYNpl dyKx gey. ieh tYNpl sfry cIn ivwc swB qoN vwD msLhUr tYNpl
mMinaf jFdf hY. ies nUM sfry cIn dy mfrisLl afrt df jnm dfqf vI ikhf
jFdf hY. ieh gwl dwsx Xog hY ik buwD Drm vFg mfrisLl afrt vI Bfrq ivwc
pYdf hoieaf sI pr ieh pUrI qrHF ivksq cIn ivwc af ky hI hoieaf. asIN
eyQy dfmo (boDIDrmf) nF dy bhuq msLhUr BfrqI iBksLU df buwq dyiKaf ijs
ny 517 eIsvI ivwc ieh klf Bfrq qoN cIn dy ies mMdr ivwc ilaFdI sI. ieh
mMdr zyNgPyNg qoN awT mIl hY qy cyNgjU sLihr qoN pMjfh mIl `qy hY. ieh
tYNpl dyKxf afpxy afp ivwc iewk vwKrI iksm df qjrbf sI. sLfEiln tYNpl
aqy ies dy afly duafly df ielfkf mfrisLl afrt dy skUlF nfl Biraf hoieaf
hY. zyNgPyNg sLihr dy afly duafly 83 skUl hn ijnHF ivwc sfZy Cy lwK
ividafrQI pVHdy hn. ieh ividafrQI afpxI akfdimk pVHfeI dy nfl nfl
mfrisLl afrt jF kMg PU dI iswiKaf vI lYNdy hn. asIN bws ivwc jFidaF
sYNkVy ividafrQIaF nUM KuwlHIaF pfrkF ivwc mfrisLl afrt df aiBafs kridaF
dyiKaf. ieh mMdr dyKx afey sYlfnIaF vfsqy eyQoN dy ividafrQIaF vloN
mfrisLl afrt dI pRdrsLnI vI kIqI jFdI hY. iewk GMty Br df ieh sLoa dyKx
vfly nUM byhwd pRBfivq krdf hY.
cIn dI nOjvfn pIVHI keI gwlF krky ivsLysL iDafn iKwcdI hY. iewk pfsy ieh
bVI qyjLI nfl (Kfs kr sLihrF ivwc) iewkIvIN sdI vl nUM vwD rhI hY nfl hI
ijs qrHF afpxIaF jVHF nfl juVI hoeI hY Auh sLfied hI hor ikqy dyKx nUM
imly. Audfhrn vjoN, ijs qrHF asIN Bfrq ivwc dyKdy hF ik nOjvfn pIVI ijs
gqI nfl iewkIvIN sdI vl nUM vwD rhI hY Aus qoN vI vwD gqI nfl Auh afpxy
siBafcfr (Drm nUM Cwz ky) qy bolI qoN dUr jf rhI hY. ies iksm dI gwl cIn
ivwc iblkul nhIN idsdI. afpxI bolI qy siBafcfr qoN ibnF koeI vI cInI
nOjvfn afpxI pCfx rwKdf hovy, ieh gwl sMBv nhIN jfpdI. eyQy ieh gwl
kihxI bhuq jLrUrI hY ik ies ipwCy nf qF BfrqI nOjvfnF df afpxf koeI ksUr
hY qy nf hI cInI nOjvfnF dI koeI ivsLysL isPq hY. nOjvfn Auh kuJ iswK
rhy hn jo kuJ AunHF nUM isKfieaf jf irhf hY. asIN pihlF do purfxy ipMzF
ivwc hjLfrF dI igxqI ivwc hfeI skUlF dy ividafrQI bYTy AunHF iemfrqF
dIaF qsvIrF bxfAuNdy dyKy sn. Aus aml nfl nOjvfnF dIaF awKF, hwQF nfl
AunHF dy aMdr vsy AunHF dy ipCokV qoN koeI vI bfhrI sLkqI kdy vI AunHF
nUM qoV nhIN skygI. iesy qrHF nYnijMg ivwc zfktr sn-Xyqsyn dy mkbry `qy
hjLfrF nOjvfnF dI isLrkq AunHF df afpxy ipCokV nfl qy ishqmMd soc nfl
sdIvI irsLqf kfiem krdI hY. eyQy sLfEiln tYNpl qy Aus sLihr ivwc sfZy Cy
lwK qoN AuWpr cInI nOjvfn afpxy mfxmwqy ipCokV ivcoN ijs iksm dIaF
ijsmfnI klfvF iswK rhy hn kI Auh kdy AunHF nUM Buwl skdy hn? nOjvfnF
ivwc afpxI jVHF `qy KVH ky iewkIvIN sdI vl nUM vDx dI Audfhrn 2008 dIaF
ElMipk KyzF hn ijnHF ivwc cInI nOjvfnF ny sfrI dunIaF awgy afpxI ies
sLkqI df KuwlH ky ivKfvf kIqf.
somvfr, 21, akqUbr
cyNgjU sLihr qoN asIN kyiPMg nF dy sLihr vl rvfnf hoey. ieh iqMn hjLfr
sfl purfxf ieiqhfsk sLihr hY. ieh XYlo irvr dy dwKxI qwt `qy Ausiraf sI
aqy cIn dI purfqn siBaqf dy Cy muwK kyNdrF ivcoN iewk hY. iewk hjLfr sfl
pihlF ieh sONg zfienstI dI rfjDfnI huMdf sI aqy Aus qoN vI pihlF smyN
smyN ieh cIn dy rfj-GrfixaF dI rfjDfnI irhf. sONg zfieinstI vyly
(960-1137) ies dI afbfdI zyV imlIan sI. sfzy gfeIz dy dwsx anusfr Aus
vyly sfrI dunIaF ivwc ies sLihr dI vwD afbfdI sI.
asIN eyQy dupihr nUM phuMcy qy iewk bhuq purfxI qy cIn Br ivwc msLhUr
rYstorYNt ivwc lMc kIqf. ieh iemfrq aMdroN vI qy bfhroN vI byhwd sohxI
sI qy kMDF `qy keI iksm dI icwqrkfrI kIqI hoeI sI. ies QF dI ivsLysL
izwsL zMpilMg hn. ikAuNik ieh kxk AugfAux vflf pRFq hY ies krky eyQoN dy
Kfxy ivwc bhuqIaF cIjLF afty dIaF bxIaF hoeIaF huMdIaF hn.
lMc bfad asIN eyQoN dI msLhUr imlynIam pfrk dyKx gey. pfrk kfPI KuwlHy
QF ivwc hY aqy ies ivwc keI JIlF qy nihrF bxfeIaF hoeIaF hn. ieh pfrk
cFg jLU tvFn nF dy icwqrkfr dy iewk msLhUr icwqr `qy aDfrq hY jo Aus ny
iewk hjLfr sfl pihlF bxfieaf sI. ies pfrk dy aMdr vVidaF hI Aus df bhuq
vwzf buwq lwgf hoieaf idsdf hY. cFg jLU tvFn ny afpxy icwqr ivwc Aus
vyly dy lokF dy rojLfnf jIvn nUM rUpmfn kIqf sI. ieh icwqr cInI lokF df
kOmI KjLfnf mMinaf jFdf hY. ies pfrk ivwc iewk hjLfr sfl pihlF vflf
mfhOl pYdf kIqf hoieaf hY. hr pfsy Ausy iksm dy KylH qmfsLy ho rhy hn
ijs qrHF dy iewk hjLfr sfl pihlF huMdy hoxgy. koeI awg Kfx dI klf idKf
irhf sI qy ikqy kuwkVF dI lVfeI krvfeI jf rhI sI. iewk kuVI ipwT Bfr
lMmI pY ky afpxy pYrF qy iewk bhuq BfrI imwtI df gmlf ncf tpf rhI sI
ijhnUM pMj Cy bMidaF ny cuwk ky msIN Auhdy pYrF `qy rwiKaf sI. iewk
KuwlI QF ivwc GoV svfr afpxy krqwv idKf rhy sn. eyQy iewk Aus iksm df
domMjLlf Gr vI sI ijs iksm dy Gr asIN CIzIa aqy hONg-kUa ipMzF ivwc dyKy
sn. eyQy kuVI dy ivafh bfry cIn dy rvfieqI ZMg bfry iewk idlcsp zrfmf ho
irhf sI. Gr dI dUjI mMjLl `qy bfhr KuwlHdy ihwsy ivwc pihlF lfl kwpVf
bMinHaf igaf. Aus nUM dyK ky ivafh krfAux dy sLOkIn Gr dy afs pfs gyVy
kwZx lwgy. Pyr kuVI ny af ky rysLm df iewk golLf Qwly lokF vl suwitaf.
cuwkx dI kosLsL krn vfilaF ivwc sfzf mfrIE imtjLy vI sLfml sI. Auhny
AuWcI Cfl mfr ky AuWproN afAuNdf golLf rfh `c hI boc ilaf. AunHF nUM Gr
aMdr swidaf igaf. AunHF nUM iewk rvfieqI pusLfk pihnfeI geI. kuVI dy ipE
ny kuVI df hwQ jyqU mrd, jfxI ik sfzy mfrIE dy hwQ ivwc idwqf. sfry
zrfmy nUM dyK rhy lok KusLI ivwc qfVIaF mfr rhy sn.
iesy pfrk ivwc rfq vyly iewk sLoa vI dyKx df mOkf imilaf. ies sLoa ivwc
700 lok ihwsf lY rhy sn. sfrf zrfmf iewk JIl dy duafly pysL kIqf jFdf
hY. sONg zfieinstI dIaF jMgF qoN lY ky eyQy hoeIaF lVfeIaF afid, bfhroN
afAux vfly lokF dy pRBfv, kMm krn vfly lokF dIaF khfxIaF, sQfnk ipafr
khfxIaF, ikMnf kuJ hI ies zrfmy ivwc hYrfn krn vfly klfqimk qrIky nfl
idKfieaf igaf sI. pfxI, rMg, rOsLnI qy afvfjL dy rlyNvyN nfl sB kuJ isr
GumfAU qyjLI nfl vfprdf hY. kdy iksy pfisEN qyjL dOVdy GoiVaF `qy cVHy
svfr JMzy lihrfAuNdy lMG jFdy hn qy kdy msq cfly AUT qury jf rhy idsdy
hn. POjF iewk pfisEN dUjy pfsy nUM isrqoV BwjIaF jf rhIaF hn qy kdy pfxI
ivwc iksLqIaF lVfeI kr rhIaF hn qy kdy ipafr `c rMgy joiVaF nUM ieWDr
AuWDr Gumf rhIaF hn. afsy pfsy dIaF iemfrqF ivwcoN rOsLnIaF pfeIaF jf
rhIaF hn. kdy sB kuJ icwtf huMdf hY kdy nIlf, kdy lfl qy kdy pIlf. pfxI
ivwc bMb clfey jf rhy hn. asIN cInI BfsLf df iewk vI sLbd nf smJx dy
bfvjUd ikMnf kuC lY ky qy pUrI qrHF pRBfivq ho ky muVy Aus rfq.
sLoa vyKx jfx qoN pihlF ijs rYstorYNt ivwc asIN rfq df Kfxf KfDf Auh vI
kmfl dI cIjL sI. ies iemfrq dI AuWprlI mMjL `qy jfx leI cOVIaF pOVIaF sn
qy AunHF AuWpr lwgI gUhVy lfl rMg dI lwkV byhwd amIrI df pRBfv pfAuNdI
sI. pOVIaF dy dovyN pfsy lwkV dy hfQIaF dy vwzy vwzy buwq sn. sfzy kol
smyN dI Gft kfrn asIN eyQy bhuqf icr nf Tihr sky pr ies QF dI idwK dI
sLfp sfzy mnF ivwc Gr kr geI.
asIN ds ku vjy sLoa dyK ky vfips afpxy hotl phuMcy. sfzy gfeIz ny sfnUM
pihlF hI dwisaf hoieaf sI ik ies hotl dy bfhr vflI sVk `qy rfq vyly
ryhVIaF dI iewk bhuq vwzI qy msLhUr mfrikt lwgdI hY ijhVI sfrI rfq
rihMdI hY. ies bfry sfnUM pihlF tonI ny vI dwisaf sI ik nflidaF sLihrF
qoN lokIN ies nfeIt mfrikt ivwc KfixaF df afnMd mfnx leI Aucycy afAuNdy
hn. eyQy anykF iksmF dy mIt qy vwKrIaF vwKrIaF iksmF dy Kfxy quhfzy
sfhmxy iqafr kIqy jFdy hn. kuJ ryhVIaF `qy sLrfb, bIar qy isgrtF vI ivk
rhIaF sn. koeI bhuqI pulIs jF sikAuirtI vgYrf vI njLr nhIN sI af rhI Pyr
vI iksy iksm df koeI KwpKfnf jF guMzf grdI vrgI koeI gwl nhIN sI. lok
iewDr AuWDr GuMm iPr rhy sn qy Kf pI rhy sn. mYN qy ajmyr ny vI ies
mfrikt df kfPI lMmf cwkr kwitaf. iewk ryhVI qoN asIN gMny dI qfjLf rs
pIqI aqy iewk hor ryhVI qoN byr lY ky KfDy. asIN pOxy ku bfrF qwk ieQy
GuMmdy rhy qy iewk pwl leI vI iksy iksm df zr jF qOKlf sfnUM mihsUs nf
hoieaf.
mMglvfr, 22, akqUbr
cIn dy purfxy sLihr kyiPMg qoN asIN iewk hor ieiqhfsk sLihr sLFgcUa
phuMcy. eyQy asIN iewk srkfrI hotl ivwc Tihry jo sLihr dy nvyN ihwsy
ivwc sI. pihlF imwQy pRogrfm qoN QoVHf ijhf Ault sfnUM afAuNidaF nUM hI
hotl dy kmry dy idwqy gey. brnbI vflI jQybMdI vloN ies sLihr dI
lfiebRyrI nUM vI ikqfbF ByNt krnIaF sn. ies vfsqy hotl dy bfhr sfzy
svfgq vjoN iewk vwzf lfl rMg df bYnr lfieaf igaf sI qy AuWQy hI PMksLn
rwiKaf igaf sI. bfhroN afey sfiraF dy svfgqI Puwl lfey gey. Puwl lf ky
asIN pMjfbI ivafh ivcly nyVly irsLqydfrF vFg sjy ids rhy sF. sfnUM jIa
afieaF kihx sLihr dI izptI myar afeI sI. Auh cflI ku sfl dI bhuq hI
KUbsUrq aOrq sI qy lfl rMg dy blfAUjL qy skwrt ivwc KUb Pb rhI sI. sfrf
mfhOl ivafh qoN pihlF imlxI vrgf sI. izptI myar qy hor aiDkfrIaF ny
sfnUM jIa afieaF afiKaf. sfzy gfeIz sUien qy tonI kUE ny AunHF dy BfsLnF
df sMKyp anuvfd kIqf. PMksLn smyN sfnUM sfiraF nUM hotl dy vrFzy ivwc
KVHfieaf igaf sI qy sRoiqaF nUM sfhmxy. soRiqaF dI igxqI pYNqI cflI dy
krIb sI qy Auh sfry iqMn kqfrF ivwc sfvDfn hoey KVHy sn qy smyN smyN
qfVIaF mfrdy sn. sRoqy sfry hI srkfrI mulfjLm sn qy ies PMksLn vfsqy
ivsLysL qOr qy swdy gey sn. bfhr sVk qoN lMGdy kuJ pYdl qy sfeIkl svfr
lok Auqsukqf nfl sfzy vwl dyK lYNdy sn pr koeI vI hotl dy aMdr vl nhIN
sI afieaf.
PMksLn qoN bfad lMc df pRbMD vI Ausy hotl ivwc hI sI. lMc vfsqy pihlF
iewk aTfrF sItF vfly gol myjL vflf kmrf cuixaf igaf pr bMdy kuJ ijLafdf
inkly. Pyr Aus qoN iewk vwzy kmry ivwc gey. ies myjL AuWpr qIh bMdy bYT
skdy sn. gol myjL dy drimafn ibjlI nfl cwlx vflf sLIsLy df Cotf myjL sI
jo lgfqfr DImI cfly cwldf qy vwKrI vwKrI izwsL Kfx vfly dy awigEN dI
lMGdI. Kfxf Kfx qoN pihlF sLihr dy afey hoey aiDkfrI kuJ kuJ Gbrfey ijhy
lgdy sn. Pyr Auh kuJ imMtF leI iewk vwKry kmry ivwc gey. vfips af ky
AunHF muafPI mMgidaF dwisaf ik Auh lMc nfl iksy iksm dI sLrfb jF bIar
pysL nhIN kr skxgy. kfrn ieh sI ik sLihr dI kfAUNsl ny kuJ hI smF pihlF
iewk inXm bxfieaf sI ik koeI vI srkfrI aiDkfrI kMm dy idnF dOrfn lMc
smyN nsLf nhIN pIvygf. ieh inXm ies leI lfgU krnf ipaf sI ikAuNik bhuqy
srkfrI aiDkfrI lMc qoN bfad kMm krn jogy nhIN sI rihMdy.
ies sLihr df purfxf ihwsf Aus kMD dy aMdrly pfsy hY jo 1511 ivwc AusfrI
geI sI. eyQy koeI vI nvIN iemfrq nhIN bxn idwqI jFdI. purfxy bfjLfr
iblkul Ausy qrHF hI hn ijs qrHF sdIaF pihlF hoxgy aqy ijwdF Bfrq dy
bhuqy sLihrF ivwc awj vI huMdy hn. eyQy amIr aqy msLhUr lokF dy bhuq
sfry purfxy Gr numfiesL vjoN rwKy hoey hn. ijs lfiebRyrI vfsqy eyQy
ikqfbF dyxIaF sn Auh vI ies ihwsy ivwc hI sI.
buwDvfr, 23, akqUbr
svyry ies hotl qoN sfzI ivdfiegI vyly Auh sfry cInI dosq iekwqr hoey jo
ipCly kuJ idnF qoN sfzy nfl sn. ienHF ivwc joa, pItr qy kYibn qoN ibnF
lfiebRyrI dy aiDkfrI jo ipCly kuJ idnF qoN sfzy nfl sn. ies sLihr
sLFgcUa dy iewk do aiDkfrI vI afey hoey sn. sfzy nfl keI idn rhy gfeIz
sLUien ny vI eyQoN hI vfips cly jfxf sI. ho tl
dI pfrikMg lft ivwc asIN iewk dUjy nfl hwQ imlfAuNdy, muskrfAuNdy bolI
dI vwzI kMD dy bfvjUd iewk dUjy nfl koeI sdIvI irsLqf kfiem krn dI
kosLsL kr rhy sF. asIN sfiraF ny iewk dUjy nfl qsvIrF iKcfeIaF.
sfzy nfl zrfeIvr pihlF vflf hI rihxf sI qy agly sLihr kUPU qoN sfzy nfl
nvF gfeIz rlLxf sI. hotl `coN inklx bfad vwzI bws ivwc asIN swq jxy sF:
drsLn, aMimRq, ajmyr, jOaYn, mfrIE, zYbrf qy mYN. jOaYn, mfrIE qy zYbrf
sLihr qoN inklidaF hI bws dy ipCly ihwsy ivwc sON gey. asIN cfr jxy bws
dy awgy bYTy sF. Duwp bhuq sohxI cmk rhI sI. sfzf zrfeIvr aMgRyjLI
iblkul nhIN sI jfxdf. bws ivwc cuwp psrI hoeI sI.
asIN hux sLFnzFg sUby ivwc sPr kr rhy sF. ieh sfrf iksfnI ielfkf sI qy
sVk kMZly ipMzF ivcoN iksfnF dI grIbI sLryafm ids rhI sI. ieh ipMz
ijaFgsU sUby dy ipMzF nfloN, jo asIN sLMGfeI qo sUjoa jFidaF dyKy sn,
iblkul vwKry sn. ienHF ipMzF dI idwK Bfrq dy ipMzF vrgI sI. sVk dy dovIN
pfsIN lgfqfr Coty Coty ipMz lMG rhy sn. lokF dy lfl iewtF dy inwky inwky
do do iqMn iqMn kmiraF dy axtIpy Gr sn. GrF awgy kpfh, kpfh dIaF iCtIaF,
mwkI, mUMgPlI afid sukfAux leI rwKIaF hoeIaF sn. ivwc ivwc CotIaF CotIaF
dukfnF qy kfrobfr vI sn. sVk kMZy keI QfvIN CwpVIaF ivwc pfxI KVHf sI
ijs `qy hirafeI jMmI hoeI sI. iewk do QfvIN sVk iknfry iksfn-mMzIaF vI
lwgIaF hoeIaF idsIaF, ijwQy Pl, sbjLIaF, Kfx pIx dIaF ryhVIaF aqy kwpVy
afid dIaF afrjLI dukfnF sn. sVk iknfry swjrI bIjI hoeI jF bIjI jf rhI
kxk dy Kyq sn. jMmdI kxk nUM kory qoN bcfAux leI ies AuWqy plfsitk
ivsLfeI hoeI sI. AuWgdy dfixaF dy vDx leI plfsitk ivwc glLIaF krnIaF
pYNdIaF hn. ieh kMm hwQ nfl kIqf jf irhf sI. ies do iqMn GMty dy sPr
dOrfn asIN hjLfrF iksfn Juk ky ies plfsitk ivwc glLIaF kwZdy dyKy. keI
QfvIN aOrqF ajy kpfh vI cug rhIaF sn. kxk qoN pihlF eyQy Jonf bIijaf
hoieaf sI. AuWqr vwl nUM jFidaF keI QfvIN asIN dyiKaf ik Jony dI Psl ajy
KVHI sI qy vwZI jf rhI sI. iksfn hwQF nfl hI ieh Psl vwZ rhy sn. eyQy
ikqy ikqy trYktr vI dyKy qy keI QfvIN bMdy afp vI awgy lwg ky hlL iKwcdy
dyKy. iewk jgHf cfr jxy hlL iKwc rhy sn qy iewk jxf hlL dy ipwCy sI.
psLUaF dI bhuqI vrqoN njLr nhIN sI af rhI.
agly sLihr kUPU ivwc sfzy nfl nvF gfeIz rilLaf ijhdf nF brUs sI. Auh
aMgRyjLI eynI ijLafdf nhIN sI jfxdf pr sfzy hr svfl qy mMg nUM hwl krn
leI pUrI iemfndfrI nfl kosLsL krdf. ies sLihr dI msLhUrI cInI dfrsLink
qy aiDafqimk afgU kMniPAUsLIas dy jnm sQfn vjoN hY. pihlF asIN Auhdy jnm
sQfn `qy bixaF tYNpl dyKx gey. ieh tYNpl ipCly iqMn hjLfr dy smyN dOrfn
keI vfr Zfihaf aqy bxfieaf igaf hY. ieh kfPI vwzy rkby ivwc PYilaf
hoieaf hY. ies ipwCoN asIN Aus dI kbr `qy gey. ies kbrsqfn df rkbf kfPI
vwzf hY aqy eyQy kMniPAUsLIas dy prvfr dy jIaF dIaF aqy hor mhwqvpUrn
lokF dIaF kbrF hn. iewk hor jgHf dyKI ijwQy cIn dy keI purfxy sLihnsLfh
rihMdy rhy sn. rfq nUM kMniPAUsLIas bfry iewk sLoa vI dyiKaf. eyQy idn
vyly hvf vgdI sI ijs krky TMz lwgdI rhI AuNj Duwp bhuq sohxI sI. sLoa
iewk Kuwly QIeytr ivwc sI qy sLoa dyKidaF vI bhuq ijLafdf TMz lwg rhI
sI.
vIrvfr, 24, akqUbr
ies idn vI svyry kfPI sohxI Duwp inklI sI. pr hux ikAuNik asIN cIn dy
AuWqrI ielfky ivwc sF ies leI TMz vwD sI. awj sfzf ies gruwp nfl aKIrlf
idn sI. asIN cONh jixaF ny sLfm nUM jInfn nF dy sLihr qoN PlfeIt lY ky
bIijMg nUM jfxf sI qy mfrIE, zYbrf qy joaYn ny gwzI rfhIN muV ky sMLGfeI
nUM vfips jfxf sI.
hotl qoN inkl ky asIN qYsLfn nF dy phfV `qy gey. ies phfV nUM vrlz
hYrItyj sfeIt mMinaf igaf hY. ieh cIn dy cfr msLhUr phfVF ivwcoN iewk
hY. iewk XYlo nF dy phfV `qy asIN pihlF jf cuwky sF. qYsLfn phfV `qy vI
asIN kybl kfr rfhIN AuWpr gey. ijwQy kybl kfr Kqm huMdI sI AuWQoN awgy
kuJ Pfslf qur ky qih krnf pYxf sI. ies jgHf kuJ rYstorYNt qy hor suvnIar
afid dIaF dukfnF sn. ienHF dukfnF vflI jgHf qoN hor awgy AuWqy jf ky kuJ
hor dyKxXog cIjLF sn. mYN qy ajmyr ienHF AuWprlIaF QfvF qwk gey. AuWQy
AuWcy AuWcy pwQrF AuWpr purfxy sLihnsLfhF vloN smyN smyN iebfrqF
ilKvfeIaF hoeIaF sn. ies phfV nfl cIn dy ipCly do hjLfr sflF df Dfrimk
qy klfqimk ieiqhfs juiVaf hoieaf hY. afpxI suMdrqf kfrn qYsLfn phfV
hmysLf cInI klfkfrF qy buwDIjIvIaF leI pRyrnf soRq irhf hY.
phfV qoN af ky asIN jInfn sLihr ivwc kuJ sLfipMg kIqI. ieh kfPI vwzf
sLihr hY ijs dI afbfdI swq imlIan qoN AuWpr hY. eyQy zfAUntfAUn ivwc vfl
mfrt vfilaF df vwzf stor hY. vfl mfrt amrIkf vfilaF dI msLhUr stor cyn
hY. dunIaF ivwc igxqI pwKoN sB qoN vwD lok ies kfrporysLn leI kMm krdy
hn. ieh kfrporysLn knyzf amrIkf ivwc ies gwloN jfxI jFdI hY jF bdnfm hY
ik iehny ikqy vI kfimaF nUM XUnIan nhIN bxfAux idwqI aqy sB qoN vwD
sLosLx krn ivwc kfmXfb hY. kuJ dyr pihlF knyzf dy ikAuibk sUby ivwc
vflmfrt dy iewk stor dy kfimaF ny jQybMd hox dI kosLsL kIqI sI aqy jdoN
Auh kfmXfbI dy nyVy phuMcy qF mflkF vloN Auh stor bMd kr idwqf igaf. cIn
dy hr Coty moty sLihr ivwc ieh stor imldf hY qy vwzy sLihrF ivwc keI keI
stor hn. ieh gwl mMnI jFdI hY ik cIn dy mOjUdf afriQk ivkfs ivwc ies
kfrporysLn df hwQ hY aqy ies kfrporysLn nUM eynf qfkqvr bxfAux ivc cIn
df Xogdfn hY.
sLfm df Kfxf Kfx bfad asIN afpxy iqMnF sfQIaF mfrIE, zYbrf qy joaYn nUM
alivdf afiKaf. Auh iqMnoN jInfn dy stysLn nUM rvfnf hoey aqy asIN
eyarport vl.
sLukrvfr, 25, akqUbr
rfq asIN koeI sfZy ku igafrF vjy bIijMg afpxy hotl ivwc phuMcy. sfzy ies
tirwp df bIijMg vflf ihwsf bfkI dy tirwp qoN vwKrf sI qy ies df sfrf
pRbMD drsLn isMG mfn horIN kIqf sI. sfzI gfeIz ijs ny sfzf hotl qy bfkI
df tirwp afrgynfeIjL kIqf sI Auh sfnUM lYx eyarport `qy phuMcI hoeI sI.
imwQy pRogrf m
anusfr asIN svyry Kfx pIx qoN ivhly ho ky bIijMg dI hI nhIN sfry cIn dI
msLhUr jgHf POribzn istI dyKx gey. cIn dy sLihnsLfhF df ieh mhwl pMdrvIN
sdI dy sLurU ivwc bxfieaf igaf sI qy ies nUM Ausfrn ivwc cOdF sfl (1406
-1420) lwgy sn. ieh jgHf 180 eykVF ivwc PYlI hoeI hY qy ies ivwc 9000
qoN vwD kmry hn aqy ies dy ierd igrd vwzI dIvfr bxI hoeI hY. ies ivwc
pihlF imMg qy Pyr ikMg zfieinstI dy sLihnsLfh rihMdy sn. ienHF
sLihnsLfhF dIaF keI keI hjLfr rKylF (kfnkubfeIn) huMdIaF sn.
jdoN asIN Poribzn istI dyKx leI AuWQy phuMcy qF dyiKaf ik sYlfnIaF dI
bhuq vwzI BIV sI. hr pfsy lok hI lok sn. eyQy numfiesL vfly bhuqy kmry
bMd kIqy hoey hn aqy sLIsLy dIaF qfkIaF rfhIN hI aMdr Jfk ky dyKxf pYNdf
hY. lok ijLafdf hox kfrn qfkIaF duafly bhuq BIV sI aqy qfkI dy kol
phuMcx nUM kfPI vkq lwgdf sI. rfjy dy sOx vflf muwK kmrf domMjLlf hY.
AuWprlI mMjLl `qy ijwQy Auh sONdf sI Aus nUM koeI qfkI vgYrf nhIN hY.
aMdroN hI pOVIaF AuWpr nUM jFdIaF hn. sOx vfly kmry ivwc 81 mMjy izwTy
hoey huMdy sn. awsIaF AuWpr peIaF aOrqF nfl rfjy vrgI pusLfk ivwc koeI
hor mrd ipaf huMdf sI. ieh sB kuJ ies zroN huMdf sI ik dusLmx rfjy nUM
mfr nf kr dyx. jdoN Auh drbfr ivwc bYTdf sI qF Auhdy afsy pfsy sLIsLy
ies qrHF rwKy huMdy sn ik AuhnUM afpxy afly duafly hr idsLf df
igafn
rhy aqy koeI acfnk Aus `qy vfr nf kr jfvy. mhwl dI bfhrlI kMD qwk phuMc
ky jy koeI AuhnUM hwQ vI lf dyvy qF Auhdy hwQ kwt idwqy jFdy sn jF jfno
mfr idqf jFdf sI. jy koeI pIlLf rMg vrq lvy, ijs nUM sLkqI dI insLfnI
smiJaf jFdf sI, Aus nUM vI mOq dy Gft Auqfr idwqf jFdf sI. rfjf ieh sB
kuJ AuhnUM pRmfqmf vloN sONpI sLkqI dy afDfr `qy krdf sI. Poribzn istI
ivwc iPridaF qy jfxkfrI hfsl kridaF rfjy dI sLkqI df jo aks imldf hY Auh
byhwd zrfAuxf hY.
POribzn istI dyKx bfad asIN lMc krky bIijMg df purfxf ielfkf - Elz tfAUn
- dyKx gey. AunHF ny sfnUM irkisLaF ivwc ibTf ky ies ielfky df cwkr
luafieaf. Pyr sfnUM iewk Gr ivwc lY ky gey ijwQy Gr dI suafxI ny sfzy
leI cfh bxfeI qy sfzy nfl bYT ky pIqI qy afpxy bfry kuJ rtIaF hoeIaF
gwlF dwsIaF. jdoN asIN ajy bYTy hI sF qF sYlfnIaF df aglf gruwp ijhdy
ivwc XurpIan sn, Auh af igaf. sB kuJ bVf bnfAutI bnfAutI ijhf lwg irhf
sI.
sfzI aglI mMjLl iewk sLfipMg sYNtr sI. cfr ku mMjLly ies mfl ivwc
sYNkiVaF dI igxqI ivwc CotIaF CotIaF dukfnF sn. ieh QF 'bfrgyinMg' leI
msLhUr hY. ies Kyz bfry hr iksy nUM pihlF hI pqf huMdf hY ik dwsI kImq
aslI nfloN keI guxF vwD hY. cfp sitwkF (Kfxf Kfx leI vrqIaF jFdIaF lwkVI
dIaF qIlIaF) df rMg-brMgf bMzl mYnUM vDIaf lwgf. kImq puwCx `qy dukfndfr
aOrq ny AuhdI kIqm 350 cInI Xuafn dwsI. mYN AuhnUM sO Xuafn qwk lY
afieaf. pr pYsy dyx qoN pihlF soicaf ik drsLn nUM puwCF ikAuNik sfzy
ivwco Aus nUM ienHF gwlF df vwD qjrbf sI. drsLn ny Auh bMzl mYnUM vIhF
df lY idwqf. bfhroN afey sYlfnIaF vfsqy ieh bVI idlcsp Kyz hY. iewQy kMm
krn vflIaF ijLafdf nOjvfn kuVIaF hn jo aMgRyjLI dy nfl nfl rUsI, jrmn qy
PrFsIsI afid BfsLfvF
vI QoVHIaF bhuqIaF bol lYNdIaF hn. gfhk nfl gwl krn df AunHF df ies iksm
df jfdUmeI lihjf hY ik afpxI sImq aMgryjLI dy bfvjUd Auh imMtF sikMtF
ivwc quhfnUM ies qrHF mihsUs krvf idMdIaF hn ik ijvyN qusIN iewk dUjy
nUM sdf qoN hI jfxdy hovo. ies sLfipMg sYNtr dI sB qoN vwD hYrfn krn
vflI qy Xfd rwKx vflI sLfied ieh hI gwl sI.
sLfm nUM asIN hotl dy nyVy ijhy iewk rYstoryNt Bfl leI ijhVI BfrqI
ipCokV dy ivakqI vloN clfeI jf rhI sI. eyQy isMGfpurI, mlysLIan qy
ieMzonysLIan KfixaF dy nfl nfl BfrqI Kfxy vI imldy sn. AuNj qF cIn dy
sfry tirwp dOrfn Kfxy sbMDI Gwto Gwt mYnUM qF iksy iksm dI koeI isLkfieq
nhIN sI ikAuNik mYN qy myrf sfrf prvfr cInI, jpfnI, mYksIkn afid Kfxy
Kfx dy sLOkIn hF. pr idnF bfad BfrqI msfilaF vflf Kfxf Kf ky ajIb ijhf
afnMd afieaf. Kfxf vI suafd sI pr ijhVI cIjL sfnUM ijLafdf vDIaf lwgI
Auh sI ik lFgrI ny sfzy leI pMjfbI cfh bxf ky sfzy kol af ky bVy hI
nftkI aMdfjL ivwc PYNt ky sfnUM idwqI.
bIijMg ivcly ies pihly idn sfzy AuWqy ies sLihr dI sPfeI df, sVkF dI
cOVfeI df qy hr pfsy nvINaF iemfrqF df jfdUmeI pRBfv ipaf. ies df iewk
kfrn ieh sI ik asIN AuWQy 2008 dIaF ElMipk KyzF qoN kuJ hI hPqy bfad gey
sI. bIijMg nUM dunIaF Br dy lokF awgy bxf sMvfr ky vDIaf ZMg nfl pysL
krn leI cIn dI srkfr ny qy lokF ny koeI ksr nhIN sI CwzI.
sLincrvfr, 26, akqUbr
awj sfzy eyjMzy `qy cIn dI mhfn dIvfr - gryt vfl - dyKxf sI. dunIaF Br
ivwc pRiswD cIn dI ieh dIvfr pUrb qoN pwCm vwl 6700 iklomItr lMbI hY.
afpxI rfKI leI cInI rfijaF ny ieh iqMn hjLfr sfl pihlF bxfAuxI sLurU
kIqI sI qy ajokI kMD imMg zfieinstI ny cODvIN pMdrvIN sdI ivwc bxfeI sI.
ieh bIijMg dy kol dI vI do pfisaF qoN lMGdI hY. bfhrly sYlfnI ijLafdf
krky bfzfilMg nF dy sQfn `qy ies nUM dyKx jFdy hn. ieh QF bIijMg sLihr
dy kyNdr qoN swqr pJwqr iklomItr dUr hY. ies kMD nUM qsvIrF iPlmF afid
ivwc hjLfrF vfr dyKx dy bfvjUd AuWQy jfxf qy ies AuWpr cVHnf AuWqrnf
afpxy afp ivwc kdy nf Bulfieaf jf skx vflf qjrbf hY. ies AuWpr KVH ky
jdoN qusIN aflf duaflf dyKdy ho qF Aus pl ijwQy cInI rfijaF dI dUr
aMdysLI qy hYrfn huMdy ho AuWQy ieh svfl vI ipwCf krdy hn ik ies nUM
Ausfrn ivwc Kbry ikMny mjLdUrF dy pUry dy pUry jIvn lwgy hoxgy qy ikMny
lok ies AuWpr iewtF pwQr ZoNdHy mOq dy mUMh `c izwgy hoxgy.
cIn dIaF hor dyKx vflIaF QfvF vFg eyQy vI byhwd BIV sI. dIvfr dy AuWpr
cVHfeI vwl nUM jfxf AuNj hI aOKf hY pr BIV ivwc qF ieh hor vI aOKf lgdf
sI. Pyr vI asIN kosLsL krky kuJ dUrI qwk gey. pr smwisaf ieh bxdI hY ik
kdoN ruikaf qy kdoN vfips muVaf jfvy. jdoN qusIN iewk ihwsf cVH lYNdy ho
qF AuQoN quhfnUM aglf ihwsf idsx lwg pYNdf hY qy jIa krdf hY ik hor awgy
jfeIey. smyN dI Gft kfrn vfips qF muVnf hI huMdf hY pr mn `c ieh gwl
KVkdI rihMdI hY ik hor awgy jfieaf jfxf cfhIdf sI. pr iewk ajIb iksm dI
qswlI vI huMdI hY ik mYN vI cIn dI mhfn dIvfr `qy cVH cuwkf hF.
aYqvfr, 27, akqUbr
awj sfzf cONhF df iekwiTaf df cIn ivwc aKIrlf idn sI. drsLn, aMimRq qy
ajmyr horF sLfm nUM ieMzIaf nUM cly jfxf sI. svyry pihlF asIN bIijMg dI
iewk hor msLhUr jgHf tYNpl afP hYvn dyiKaf aqy Pyr msLhUr qIafnfimwn
skueyar. asIN ikAuNik cIn ivwc kfPI tYNpl dyK cuwky sF ies krky bIijMg
df ieh tYNpl dyKx nUM mn bhuqf kfhlf nhIN sI pr AuWQy jf ky mihsUs kIqf
ik ies nUM nf dyKxf iewk vwzI Buwl hoxI sI. POribzn istI vFg ieh tYNpl
vI bhuq vwzy rkby ivwc PYilaf hoieaf hY. ies ivlwKx iemfrq dI AusfrI vI
pMdrvIN sdI dy sLurU ivwc hI hoeI. pr ieh jgHf iqMn hjLfr sfl qoN vI vwD
smyN qoN cInI rfijaF vloN bsMq dy mOsm ivwc cMgI Psl leI ardfs krn leI
vrqI jFdI rhI hY. pihlF ies nUM tYNpl afP hYvn aYNz arQ ikhf jFdf sI.
ies iemfrq dI bxqr, bxfAux df sQfn aqy ies nfl sbMDq sB kuJ df aDfr
guMJldfr icMnF aqy ivsLvfsF `qy itikaf hoieaf hY. purfqn smyN dOrfn cInI
ivsLvfs krdy sn ik surg dI sLkl golL hY aqy DrqI dI cOrs. muwK tYNpl dI
iemfrq golL hY aqy inrol lwkVI dI bxI hoeI hY. ies ivwc ikqy vI koeI myK
jF koeI hor Dfq nhIN vrqI geI. tYNpl dy nfl lgdy do ajfieb Gr hn. iewk
ivwc ies QF df ieiqhfs imiQhfs hY qy dUjy ivwc ies iemfrq dI AusfrI df
ieiqhfs hY. cIn df rfjf bsMq ruwq ivwc eyQy af ky dyvlok awgy ardfs krdf
sI qy jfnvrF dI blLI idMdf sI. jdoN rfjy ny ies jgHf afAuxf huMdf qF
lokF vfsqy ieh iewk bhuq vwzI gwl huMdI sI qy Auh vwzI igxqI ivwc rfjy
nUM dyKx vfsqy juVdy sn. ardfs qoN bfad rfjf ies iemfrq qoN kuJ dUrI `qy
bxI iewk hor jgHf `qy jFdf sI. eyQy iewk golL QVHf bixaf hoieaf hY aqy
Aus dy duafly gol kMD hY jo surg jF dyvlok df sMkyq hY. golL kMD qoN kuJ
dUrI `qy iewk cOrs kMD hY jo DrqI df sMkyq hY. rfjf af ky golL QVHy dy
ivckfr bxy iewk Coty dfiery ivwc KVHdf sI qy afpo afpxy ahudy anusfr
bfkI dy lok Aus dy duafly bxy dfieiraF ivwc KVHdy sn. AuWQy KVHf rfjf
ieh mihsUs krdf sI ik Auh surg qy DrqI dy aYn ivcfly KVHf hY. Auh socdf
sI ik Auh kyNdr ibMdU hY qy bfkI sB kuJ dyvlok, DrqI Aus dy afly duafly
hY. cInI lokF df ieh ivsLvfs AunHF nUM bfkI dunIaF dy lokF qoN
vwKirafAuNdf hY. Auh hux vI mihsUs krdy hn ik Auh dunIaF df aslI kyNdr
hn qy bfkI hr koeI bfhrly dfieiraf ivwc vsdf hY.
dUjIaF QfvF vFg eyQy vI BIV sI. pr ies BIV ivwc kuJ vwKrfpn sI. tYNpl
qwk jfx qoN pihlF bxIaF iemfrqF ivwc iewk kfPI lMmf vrFzf hY. ies vrFzy
ivwc sYNkVy vwzI Aumr dy cInI mrd aOrqF Coty Coty gruwpF ivwc keI iksm
dIaF srgrmIaF ivwc ruwJy hoey sn. iksy gruwp ivwc qfsL KyzI jf rhI sI,
iksy ivwc mfhjMg. ikqy iksy ivsLy `qy BwKvIN bihs ho rhI lgdI sI. iksy
gruwp vfly rlL ky sMgIq vjf rhy sn qy iksy `c rlL k y
gf rhy sn jF bYT ky gfAux vfly nUM sux rhy sn. vrFzy dy nfl lgdI pfrk
vrgI jgHf ivwc lok vjdy sMgIq dI qfl `qy nwc rhy sn. ieh ajIb qy mn nUM
BfAux vflf idRsL sI. aMimRq BYx jI ny ieh idRsL dyK ky afiKaf: “asl ivwc
ieh hI surg hY ijs dy afpF huxy drsLn kIqy hn”. AunHF dI afKI ieh gwl
swcmuwc Aus QF `qy pUrI ZuwkdI sI.
bfad dupihr asIN qIafnfimwn skueyar dyKx gey. ieh bVf KuwlHf QF hY aqy
ies df AuWqr vflf pfsf POribzn istI dy bfhrly gyt nfl lgdf hY. ies jgHf
dIaF qsvIrF ivwc aksr ieh pfsf idKfieaf huMdf hY ijwQy mfE dI vwzI qsvIr
lwgI idsdI hY. skueyar dy dwKx vfly pfsy mfE-jLy-quMg mYmorIal hfl hY.
pwCm vfly pfsy gryt hfl afP df ipAupl hY ijs ivwc cIn dI nYsLnl
ipAupl'jL kFgrs dIaF mIitMgF huMdIaF hn. pUrb vl dy pfsy cIn df ieiqhfsk
qy ienklfbI ajfieb Gr hY. ijs idn asIN AuWQy gey, Aus idn ajfieb Gr hor
AusfrI leI jF kuJ nvF bxfAux leI bMd kIqf hoieaf sI. mfE XfdgfrI hfl vI
Aus idn bMd sI. ies Kuwly QF dy iqMn pfsy sVk lgdI hY aqy cOQy pfsy mfE
df XfdgfrI hfl. ieh jgHf dunIaF ivwc msLhUr jF bdnfm 1989 `c hoeI sI
jdoN cIn dI srkfr ivruwD ivKfvfkfrIaF AuWpr sKqI vrqI geI sI. tYNk awgy
KVHy cInI nOjvfn dI qsvIr hux vI kdy kdy pwCmI mIzIey ivwc dyKI jf skdI
hY. qIafnfimwn skueyar qoN bfad asIN iewk vfr muV Ausy sLfipMg sYNtr
ivwc kuJ smF ibqfieaf. ajmyr, drsLn qy aMimRq eyQoN hI iswDy eyarport
nUM cly gey.
somvfr, 28, akqUbr
awj myrI cIn qoN vfpsI sI. myrI PlfeIt df smF sfZy iqMn vjy sI qy mYN
sfZy igafrF vjy hotl qoN eyarport nUM cwl ipaf. ipCly sqfrHF idnF dOrfn
mYN cIn dy cfr sUibaF - ijaFgsU, anhUeI, hunfn qy sLYnzFg - ivwc
GuMimaF; drjn qoN AuWqy sLihrF - sLMGfeI, sUjoa, hYNgjoa, nYnijMg,
kYiPMg, sLFgikAU, kUPU qy bIijMg - ivwc smF gujLfiraf. kfr, vYn, bws,
gwzI qy hvfeI jhfjL rfhIN sPr kIqf. aksr vDIaf qy
idlcsp
QfvF `qy dupihr qy rfq dy Kfxy KfDy. hux mYN soc irhf sF ik cIn dIaF Auh
ikhVIaF cIjLF hn ijnHF ny myry `qy pRBfv pfieaf hY? ijs qrHF Bfrq ivwc
ieh svfl inwq puwiCaf jFdf hY ik kI sfzI afjLfdI AuhI hY ijs df supnf
afjLfdI leI sMGrsL krn vfilaF ny ilaf sI? qy ies df jvfb aksr nFh ivwc
huMdf hY. cIn sbMDI ies iksm dy svfl df jvfb Bfrq vFg sfP nhIN hY. cIn
iewk ivsLfl dysL hY qy ies vyly ies dI abfdI dunIaF dy iksy vI mulk
nfloN vwD hY. ipCly kuJ smyN dOrfn ies mulk ny hYrfn krn vflI gqI nfl
afriQk pwKoN ivkfs kIqf hY aqy afs kIqI jf rhI hY ik dunIaF dI aglI vwzI
qfkq cIn hI hovygI. ies ivwc koeI sLwk nhIN ik cIn dy lok jLfhrf qOr `qy
afjLfd, ishqmMd qy KusL njLr afAuNdy hn. pr QoVHf ijhf zUMGI njLr nfl
dyiKaF kuJ gwlF qMg krn lwgdIaF hn. pyNzU ielfkf ijwQy bhu igxqI lok
rihMdy hn, ajy vI grIb hY aqy AuWQy jIvn dIaF aDuink suivDfvF ajy nhIN
phuMcIaF. ipMzF `coN nOkrI dI Bfl `c vwzy sLihrF vl afAuNdy nOjvfnF df
rwj ky sLosLn huMdf hY ijs qoN srkfr qy ivdysLI kMpnIaF lohVy df munfPf
kmf rhIaF hn. lokF nUM afpxIaF muwZlIaF loVF - isr `qy Cwq, ishq qy
ividaf - bfry Ausy iksm df iPkr hY ijs iksm df pUMjIvfdI mulkF ivwc hY.
afpxIaF loVF pUrIaF krn leI lok Auh sB kuJ krdy hn aqy afpxf srIr vycx
qwk krn nUM iqafr hn jo Bfrq vrgy dys dy lok krdy hn ijwQy ienklfb nhIN
sI afieaf. nfl hI ijwQy dUjy mulkF ivwc mjLdUrF jF grIbF nUM afpxI hflq
suDfrn leI afvfjL AuTfAux aqy jQybMd hox df aiDkfr hY, cIn ivwc hfisl
nhIN. BfvyN afpxy dys dy Bly leI hI shI, pr srkfr jo mrjLI hovy kr skdI
hY aqy krdI hY. koeI jgHf ivdysLI kMpnIaF leI syP jLon bxfAuxI hovy,
iksy jgHf sVk jF eyarport bxfAux leI lokF dy GrF nUM Zfhuxf hovy, aijhy
kMmF leI srkfr afpxI mn mrjLI nfl ieh sB kuJ kr lYNdI hY qy pRBfivq hoey
lokF kol ivroD ivwc afvfjL AuTfAux df hwk nhIN hY. ieh gwl suxn ivwc
afeI sI ik ElMipk KyzF dI iqafrI smyN cIn dI srkfr ny aMdrUnI sikAUirtI
`qy 42 iblIan zflr Krc kIqy ijnHF ivwc Auh sLihr jF ielfky vI sLfml sn
ijnHF df ElMipk nfl koeI iswDf sbMD nhIN sI. ieh soicaf jf irhf hY ik
cIn dI srkfr nUM ies gwl df aihsfs hY ik aijhf smF af skdf hY jdoN lok
srkfr dIaF afphudrIaF ivruwD afvfjL AuTfAux lwg pYx. sikAUirtI `qy ieh
Krc aijhI siQqI nUM iDafn ivwc rwK ky kIqf igaf lgdf hY. |