
(PYjL nUM sMn 1963 ivwc lYinn pIs prfeIjL idwqf igaf. Aus smyN ieh ienfm
pRfpq krn vfly Auh eysLIaf dy pihly kvI sn. ieh BfsLx iemdfd husYn dI
ikqfb “aYn ientrozksLn tU dI poietrI afP PYjL aihmd PYjL” ivwc aMgryjLI
ivwc idwq gey BfsLn df anuvfd hY.)
sLbd rcxy qy AunHF nUM qrqIb dyxI kvIaF aqy ilKfrIaF df ksb huMdf hY. pr
jIvn ivc keI aijhy mOky afAuNdy hn jdoN sLbd nhIN lwBdy. myry vfsqy ieh
aijhf hI mOkf hY; myry kol Auh sLbd nhIN ijnHF nfl mYN lYinn prfeIjL
kmytI, hor sovIaq adfiraF aqy dosqF df ZukvF DMnvfd kr skF Aus mfx siqkfr
vfsqy jo ienHF mYnUM idwqf hY. pIs prfeIjL amuwlf hY ikAuNik ies nfl lYinn
df siqkfrq aqy mukwds nF juiVaf hoieaf hY. lYinn sfzy simaF df afjLfdI aqy
sLFqI df sB qoN vD afdrXog JMzfbrdfr hY, sLFqI ijhVI ik mnuwKI jIvn ivclI
suMdrqf aqy sRysLTqf leI pihlI sLrq hY. mYnUM afpxy jIvn aqy kMm ivc koeI
eydF dI cIjL nhIN idsdI ijhVI mYnUM ies AuWGy mfx leI Xog bxfAuNdI hovy.
pr, mYN iek kfrn soc skdf hF: sLFqI aqy afjLfdI leI BKdI KfihsL, ijhny
mYnUM qy myry sfQIaF nUM hmysLf pRyiraf hY. ieh KfihsL afpxy afp ivc eynI
qkVI hY ik sLFqI qy afjLfdI dI aiBlfsLf rwKx vfly afm ivakqI vI siqkfr dy
Xog smJy jFdy hn.
srbnfsL jF bcfAu
pfglpn dI ibmfrI vfly jF jLurmpysLf lokF qoN ibnF bfkI sfry ies gwl nfl
sihmq hn ik sLFqI aqy afjLfdI KubsUrq iKafl hn. hr koeI dyK skdf hY ik
sLFqI kxk dy lihlhFdy KyqF ivwcoN JfkdI hY, icnfr dy ruwK `coN idsdI hY,
lfVI dy GuMz `coN njLr afAuNdI hY, bwicaF dy hwsdy hwQF `coN, ilKfrI dI
klm `coN, klfkfr dy bursL `coN. sfnUM sfiraF nUM ielm hY ik afjLfdI ienHF
sfrIaF gwlF dI grMtI idMdI hY qy gulfmI ienHF sfry guxF nUM mfrdI hY ijhVy
mnuwK nUM psLU qoN vwKirafAuNdy hn – sUJ qy suwGVqf, swc qy iensfP, axK
qyy dlyrI, inrmlqf qy sihnsLIlqf dy gux. ies leI qrk nfl ivcfiraF, gwl nUM
smJx vfly mnuwKF drimafn sLFqI aqy afjLfdI dI pRfpqI qy kfiemI bfry iksy
iksm dI koeI asihmqI nhIN hoxI cfhIdI. bdiksmqI nfl pr, ies qrHF hY nhIN,
ikAuNik smyN dy sLurU qoN hI ivroDI qfkqF jLor lfAuNdIaF rhIaF hn. ieh
qfkqF hn isrjxf qy qbfhI dIaF, cVfa aqy Auqrfa dIaF, rOsLnI aqy hnyry
dIaF, iensfP aqy byiensfPI dIaF. ienHF ivroDI qfkqF df afpsI Kyl awj qwk
cwl irhf hY. nfl hI ies smyN ijhVIaF smwisafvF sfzy sfhmxy hn Auh pihlF
vflIaF nfloN bhuq bdl cuwkIaF hn. jMg df awj arQ kbIilaF dI afpsI KUMnI
lVfeI nhIN. nf hI sLFqI qoN sfzf Bfv hY ik kqlyafm Kqm ho jfvy. awj lVfeI
qoN sfzf Bfv hY smuwcI mnuwKqf df srbnfsL. ienHF do sLbdF `qy – srbnfsL qy
bcfAu – mnuwKI ieiqhfs df Kfqmf jF bcfa inrBr krdf hY. ienHF do sLbdF `qy
inrBr krdf hY ik mnuwK df vsybf bcygf jF sdf leI qbfh ho jfvygf. iesy qrHF
sfzy smyN qwk mnuwK kol kudrqI soimaF aqy pYdfvfr dy qrIikaF `qy kfbU
pfAux dI loVINdI Xogqf nhIN sI ik Auh sfry lokF dIaF loVF pUrIaF kr skdf.
ies leI ies gwl dI QoVHI ijhI quwk bxdI sI ik Auh afpxI loV leI dUijaF qoN
luwt Koh krdf. awj hflq ieh nhIN. mnuwK dI pRvIxqf ny ivigafn qy qknIk nUM
aijhI AucfeI `qy phuMcf idwqf hY ik sfry mUMhF `c burkI pfeI jf skdI hY,
sfrIaF ijsmfnI loVF pUrIaF kIqIaF jf skdIaF hn, bsLrqy ik kudrq dIaF sImq
hwdF, pYdfvfr dy asImq qrIky kuJ munfPfKorF jF inwjI ihwqF vfly lokF dI
ihrs pUrI krn vwl nf sgoN sfry lokF dI BlfeI vl syDq hox aqy mnuwK dI
ivigafnk aqy snaqI Xogqf nUM ZfhU kMmF nfloN AusfrU kMmF vl lfieaf jfvy.
ieh sB kuJ isrP aijhy smfijk ZFcy ivc sMBv ho skdf hY ijhVf iensfP,
brfbrqf, afjLfdI, aqy srbwq dy Bly `qy AusiraF hovy nf ik lflc, sLosLx aqy
iejfrydfrI ihwqF `qy. iehdy leI kMm krn dI loV hY isrP gwlF dI nhIN. amlI
pwDr `qy kosLsL dI loV hY aqy ies kosLsL ivc sLFqI leI jwdojihd aqy
afjLfdI leI lVfeI iekwTIaF ho jFdIaF hn aqy sLFqI qy afjLfdI dy vYrI iewko
jmfq dy, iewko nsl dy huMdy hn. iek pfsy sfmrfjvfdI qfkqF hn ijnHF dy ihwq
aqy iejfrfdfrI isrP qfkq nfl hI bc skdy hn aqy eIrKf `qy hI pldy hn. ienHF
dy ivroD ivc Auh KVHy hn ijhVy mnuwKI jIvn nUM bYNkF aqy PyktrIaF qoN vwD
aihmIaq idMdy hn, ijhVy dUijaF `qy hukm clfAux nfloN iml ky kMm krnf
ijLafdf psMd krdy hn. sMKyp `c, isafsq aqy sdfcfr ivc, sfihq aqy klf ivc,
rojLfnf jIvn ivc, AusfrU qy ZfhU qfkqF drimafn ieh jwdojihd bhuq sfry
moricaF `qy aqy anykF rUpF ivc kIqI jf rhI hY. ijhVy afjLfdI df siqkfr
krdy hn aqy sLFqI nUM ipafr krdy hn, AunHF leI hr morcy `qy cOks rihx dI
loV hY. Audfrhn vjoN, sfmrfjvfd qy ivroDI qfkqF ivcly ies nf roky jf skx
vfly JgVy qoN ibnF keI QoVHf smF pihlF afjLfd hoey mulkF ivcfly ihMsk
afpsI ivroDqfeIaF hn. ies iksm dy Prk pfiksqfn aqy guaFZI mulk Bfrq
drimafn hn, aPrIkf dy iek mulk dy dUjy nfl hn. ieh gwl sfP hY ik Auh qfkqF
hI ies gwl df Pfiedf AuTf skdIaF hn ijhVIaF dunIaF ivc sLFqI aqy ivsLv Br
dy BfeIcfry dIaF cfhvfn nhIN. ies leI ieh inhfieq hI jLrUrI hY ik sLFqI
nUM ipafr krn vfly lok ienHF JgiVaF dy iensfP vfly hwl lwBx ivc shfieqf
krn.
bMdUkF nUM smuMdr ivc suwto
kuJ idn pihlF, jdoN dunIaF Br ivc sovIaq XUnIan dI pulfV ivc pRfpqI df
crcf sI, myry mn ivc ieh soc vfr vfr afeI ik jd hux asIN afpxI hI DrqI nUM
dUijaF isqfiraF qoN dyK skdy hF, ieh Coty Coty DrqI dy tukVy, lokF dy Coty
Coty smUhF AuWpr kfbj hox dI Bfvnf ikMnI mUrKqf vflI gwl hY. kI sfzy
drimafn sUJ vfly, iemfndfr qy iensfP psMd eyny vI lok nhIN ijhVy dUijaF
nUM smJf lYx ik ivsLv nUM jfx vflf rfh hux sfP hY asIN dunIaF Br dIaF
amIrIaF pf skdy hF. sfnUM afpxy sfry POjI awzy bMd kr dyxy cfhIdy hn aqy
sfry bMb, rfkt aqy bMdUkF smuMdr ivc suwt dyxIaF cfhIdIaF hn. sfnUM iekwTy
ho ky ivsLv nUM ijwqx leI awgy vDxf cfhIdf hY ijwQy sfzy sfiraF vfsqy QF
hY, ijwQy iksy nUM vI dUjy nfl lVn dI loV nhIN, ijwQy asImq QF hY aqy
ijwQy axigxq sMsfr hn? mYnUM ies gwl df pUrf XkIn hY ik BfvyN sfzy rfh ivc
anykF musLklF hn asIN mnuwKqf nUM ieh gwl drsfAux ivc kfmXfb hovFgy.
mYnUM ies gwl df XkIn hY ik mnuwKqf ny hux qwk kdy vI afpxy dusLmxF awgy
hiQafr nhIN suwty, hux vI jyqU hovygI aqy aKIr nUM nPrq, Dwkf aqy jMg,
sLFqI aqy ivsLv Br dy BfeIcfry awgy hfr jfxgIaF. mYnUM ies gwl df XkIn hY
ik afpF sfry rlL ky rhFgy, ijs qrHF PfrsI kvI hfiPjL bhuq dyr pihlF
cfhuMdf sI ik asIN rhIey:
hr idsdI nINh nuks vflI hY;
ipafr dI nINh hI nuksoN ibnF hY |